آیا پیامبر اکرم (ص) به دلیل زن دوست بودن، زنان بسیاری را به همسری گرفته است؟ – پاسخ به شبهه تعدد همسر رسول خدا (ص) بخش سوم
همواره به احکام اسلامی، شیوه و رفتار بزرگان دین همچون رسول خدا (ص) و امامان معصوم (ع) از سمت و سوی دشمنان دین و برای ضربه زدن و خدشه وارد نمودن به دین مبین اسلام سوالات و شبهاتی وارد می گردد که در صورت عدم تحقیق و تفکر درباره آن ها و یافتن پاسخی درخور و موافق عقل و منطق و بر اساس مستندات و کتب معتبر، می توانند آدمی را به انحطاط و غلط دانستن دین اسلام و دستوراتش بکشاند. زن دوست بودن پیامبر (ص) یکی از شبهاتی است که به پیامبر و به دلیل تعدد زوجات، وارد گشته است. افرادی گفته اند که رسول خدا (ص) از روی هوا و هوس زنان زیادی را اختیار کرده است در حالی که این گونه نیست و دلایل عمومی برای تعدد همسر و اختصاصی برای ازدواج با هر یک از آن ها وجود دارد که در دو مطلب پیشین دلایل عمومی و برخی از دلایل اختصاصی ازدواج پیامبر (ص) با هر یک از بانوان بزرگوار را ذکر کردیم. در این مطلب به دیگر دلایل اختصاصی ازدواج ایشان خواهیم پرداخت.
بررسی دلایل اختصاصی ازدواج رسول الله (ص) با برخی از بانوان بزرگوار
-
ازدواج پیامبر (ص) با ام سلمه به سبب یتیم نوازی و سرپرستی از او و فرزندانش
ام سلمه یا هند دختر ابی امیه بن مغیرة، از دیگر بانوانی بود که رسول الله (ص) او را به همسری گرفت. این بانو به ام المومنین شهرت داشت و از جمله محترم ترین بانوان حضرت به شمار می رفت. ام سلمه دختر عمه ی پیامبر (ص) بوده است که در ابتدا با پسر عموی خود از قبیله ی مخزوم ازدواج کرد و از او صاحب چهار فرزند شد اما همسر او در جنگ احد زخمی شد و پس از آن وفات یافت. ام سلمه پس از مرگ همسرش، سرپرستی فرزندانش را خود عهده دار شد و افرادی همچون ابوبکر و عمر از او خواستگاری کردند اما او قبول نکرد. رسول خدا (ص) نیز از هند یا همان ام سلمه خواستگاری نمود اما این بانو در ابتدا و به سبب اینکه نمی خواست خود و ایتامش باری بر دوش پیامبر (ص) باشند درخواست پیامبر (ص) را قبول نکرد اما پس از آن به خواستگاری ایشان جواب مثبت داد، خود و فرزندانش تحت سرپرستی حضرت (ص) قرار گرفتند. برخی گمان می کنند که حضرت ام سلمه را برای زیبایی اش به همسری گرفته است اما این دلیل درستی نیست زیرا او می توانست به جای یک بیوه زن که فرزندانی نیز دارد زیبا روی مجردی از انصار یا مهاجران را انتخاب نماید.
-
عایشه بنت ابوبکر و انگیزه ی سیاسی از ازدواج با او
گفته شده که عایشه زمانی که هفت سال داشت حضرت از وی خواستگاری نمود (بیان شده این امر یکی از خواسته های ابوبکر بوده است) و او را عقد نمود. عایشه دو سال را در عقد رسول الله (ص) بود و پس از هجرت به مدینه با پیامبر (ص) همخانه شد. دلیل به همسری گرفتن عایشه را می توان پیوند با طائفه تمیم، دلگرم نمودن ابوبکر به دین مبین اسلام و از میان برداشتن مشکلات از سر راه ابوبکر دانست زیرا اگر به دلیل زن دوست بودن و از روی هوا و هوس بوده می توانست به جای دو سال انتظار دختران بالغ را به همسری خود در آورد.
-
حفصه دختر عمر
حفصه از جمله بانوانی بود که به مدینه هجرت کرده بودند. همسر او در جنگ بدر و به سبب زخم ها و جراحات بسیار درگذشت. در روایاتی که در کتب اهل سنت آمده است ازدواج پیامبر (ص) با این بانو را ازدواجی با ادله سیاسی بیان شده است. عمر پس از اینکه شوهر حصفه فوت شد، به ابوبکر پیشنهاد می کند که دختر او را به همسری بگیرد اما ابوبکر قبول نمیکند، پس از آن همسر عثمان که دختر رسول الله (ص) بوده از دنیا می رود و این بار عمر به عثمان می گوید که می تواند با دخترش حفصه پیوند زناشویی داشته باشد اما عثمان نیز نمی پذیرد. در این میان حضرت (ص) برای حل مشکل عمر و دلداری به او با دخترش ازدواج نمود.
-
ازدواج پیامبر با جویریه و صفیه به هدف آزاد ساختن اُسرا و گسترش اسلام
جویریه دختر حارث از دیگر همسران پیامبر اکرم (ص) می باشد. این بانو، دختر رییس قبیله بنی مصطلق بوده است که در جنگی که میان این قبیله با مسلمانان رخ داد همسرش کشته شد و خود او اسیر و کنیز شد. این بانو برای آزادی خود به فردی که مولای او به شمار می رفت، پیشنهاد داد که در قبال پرداخت پول او را آزاد کند. آن شخص نیز پذیرفت. به همین دلیل جویریه به نزد پیامبر رفته و از او درخواست کرد تا در تهیه آن مقدار پول کمک نماید. پیامبر (ص) که در اندیشه ای کمکی بالاتر نه تنها به این اسیر بلکه به دیگر اُسرا بوده و همواره گسترش دین اسلام و هدایت انسان ها از مهم ترین اهداف ایشان بوده است. به این بانو پیشنهاد ازدواج داد، جویریه نیز پذیرفت. این کار رسول الله (ص) سبب گردید که دیگر مسلمانان نیز به سبب این پیوند و خویشاوند شدن پیامبر با قبیله بنی مصطلق اُسرای این قبیله یهودی را آزاد کنند و برخی از افراد قبیله با دیدن این رفتار و رأفت به اسلام گرویدند.
صفیه یکی دیگر از همسران پیامبر اکرم (ص) می باشد که حضرت برای آزاد کردن او از بند اسارت و ایجاد بستری برای مسلمان شدن یهودیان به سبب این وصلت با وی ازدواج نمود. در واقع این بانوی بزرگوار دختر رییس و بزرگ قبیله یهودی بنی نضیر می باشد که پدرش را در جنگ بنی نضیر و همسرش را در جنگ خیبر از دست داد و خود به اسارت گرفته شد. بیان شده که پیامبر (ص) به او فرمود که می تواند او را آزاد نموده و به میان قبیله اش باز گرداند و یا او را به همسری بگیرد. که صفیه همسری با رسول خدا (ص) را بهتر دانست و با ایشان ازدواج نمود.
-
به همسری گرفتن دختر ابو سفیان برای ایجاد پیوند با قبیله بنی امیه و نرم ساختن دل آنان
ام حبیبه دختر ابوسفیان از دیگر همسران پیامبر (ص) است که حضرت برای پناه دادن به او و همچنین برای ایجاد پیوند و کم کردن دشمنی و عداوت ابوسفیان و بنی امیه نسبت به اسلام و پیامبر (ص) با وی ازدواج نمود. این بانو همسر فردی به نام عبدالله بن جحش بوده که در مهاجرت دوم آن ها به حبشه مرتد شد و به دین مسیح در آمد. این بانو از سویی شوهرش از دین خارج شده و از سمتی دیگر پدرش اباسفیان دشمن سرسخت اسلام به شمار می رفت. این اتفاقات او را ناراحت و غمگین ساخته بود. پیامبر (ص) برای پناه دادن به این بانو و حفظ نمودن او از خطرات، قدردانی از او و برای ایجاد پیوند و کم نمودن عداوت ابو سفیان او را به همسری گرفت. این بانو که حدودا چهل سال داشت در حبشه به سر می برد و در آنجا به عقد پیامبر در آمد اما پس از یک سال با گروه مهاجران به مدینه بازگشت.
گفته شده که ازدواج پیامبر با این بانو از روی زن دوستی و هوا و هوس عاقلانه نیست زیرا زمان و وضعیت بازگشت این بانو به مدینه به طور کلی معلوم نبوده است.
-
میمونه دختر حارث از قبیله بنی مخزوم
بیان شده که این بانو که از طائفه ای بزرگ و با قدرت نفوذ بالا در میان مکی ها می باشد، آخرین زنی است که پیامبر (ص) به همسری گرفته است. در حقیقت این بانو که بیوه زنی با پنجاه و یک سال سن بود خود را به پیامبر هبه کرد و بخشید بدون اینکه مهری معین کند [1].
پس از صلح حدیبیه رسول خدا (ص) برای گزاردن حج سه روز به مکه رفت. در آن زمان میمونه خود را به پیامبر (ص) بخشید. رسول خدا (ص) نیز که در پی فرصتی بود که بیشتر در مکه بماند تا شاید بر دل مشرکان مکه تاثیر گذارد، این پیشنهاد را پذیرفت و درخواست کرد تا ولیمه ای داده شود (به سبب مراسم و ولیمه بیشتر در مکه بماند) اما مشرکان مکه قبول نکردند و پیامبر مکه را پس از سه روز ترک نمود و به سوی مدینه رفت. این ازدواج در پیوند میان طائفه بنی مخزوم و قبیله بنی هاشم و همچنین گسترش اسلام به خصوص در مکه تاثیر به سزایی داشت.
منبع:
[1] آیه 50 سوره احزاب درباره ایشان آمده است.
- تلاوت ترتیل آیه 50 سوره احزاب – استاد شحات محمد انور
يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِنَّا أَحْلَلْنَا لَكَ أَزْوَاجَكَ اللَّاتِي آتَيْتَ أُجُورَهُنَّ وَمَا مَلَكَتْ يَمِينُكَ مِمَّا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَيْكَ وَبَنَاتِ عَمِّكَ وَبَنَاتِ عَمَّاتِكَ وَبَنَاتِ خَالِكَ وَبَنَاتِ خَالَاتِكَ اللَّاتِي هَاجَرْنَ مَعَكَ وَامْرَأَةً مُؤْمِنَةً إِنْ وَهَبَتْ نَفْسَهَا لِلنَّبِيِّ إِنْ أَرَادَ النَّبِيُّ أَنْ يَسْتَنْكِحَهَا خَالِصَةً لَكَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِينَ ۗ قَدْ عَلِمْنَا مَا فَرَضْنَا عَلَيْهِمْ فِي أَزْوَاجِهِمْ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ لِكَيْلَا يَكُونَ عَلَيْكَ حَرَجٌ ۗ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا
ای پیامبر! ما همسران تو را که مهرشان را پرداختهای برای تو حلال کردیم، و همچنین کنیزانی که از طریق غنایمی که خدا به تو بخشیده است مالک شدهای و دختران عموی تو، و دختران عمّهها، و دختران دایی تو، و دختران خالهها که با تو مهاجرت کردند (ازدواج با آنها برای تو حلال است) و هرگاه زن با ایمانی خود را به پیامبر ببخشد (و مهری برای خود نخواهد) چنانچه پیامبر بخواهد میتواند او را به همسری برگزیند؛ امّا چنین ازدواجی تنها برای تو مجاز است نه دیگر مؤمنان؛ ما میدانیم برای آنان در مورد همسرانشان و کنیزانشان چه حکمی مقرّر داشتهایم (و مصلحت آنان چه حکمی را ایجاب میکند)؛ این بخاطر آن است که مشکلی (در ادای رسالت) بر تو نباشد (و از این راه حامیان فزونتری فراهم سازی)؛ و خداوند آمرزنده و مهربان است!