حدیث با موضوع خمس | احادیث موضوعی

در این مطلب برخی از احادیث روایت شده از رسول خدا (ص) و ائمه اطهار (ع) را درباره موضوع خمس که یکی از فروع دینی است، برای استفاده و بهره مندی شما دوستان جمع آوری شده اند.

خمس در کلام رسول خدا (ص) و ائمه اطهار (ع)

رسول خدا (ص)

• إنَّهُ لَيسَ لي مِن هذا الفَيْءِ شَيْءٌ و لا هذا ـ و أشارَ إلى وَبْرَةٍ مِن سَنامِ بَعيرٍ ـ إلاّ الخُمْسَ، والخُمْسُ مَرْدودٌ عليكُم، فأدُّوا الخَيْطَ و المِخْيَطَ [1].

نه از این غنیمت جنگ و نه از این کُرک کوهان شتر، به جز خمس آن برای من نیست که همان مقدار خمس نیز به شما برگردانده خواهد شد، پس نخ و سوزن غنیمت گرفته شده را هم بدهید.

• إيّاكُم و الغُلولَ؛ الرّجُلُ يَنْكَحُ المَرأةَ، أو يَركَبُ الدّابّةَ قَبلَ أنْ تُخَمَّسَ [2]

از خیانت در غنیمت ها بپرهیزید، اگر که پیش از پرداخت خمس آن، مردی با زنی از اسیران جنگی ازدواج کند یا مَرکبی از آن غنایم را سوار شود، خیانت در غنیمت ها می باشد.

امام علی (ع)

• اِنَّهُ كانَ يَسْتَحِبُّ الْوَصيَّةَ بِالْخُمْسِ. [3]

آن حضرت سفارش و توصیه به خمس را دوست می داشت.

امام محمد باقر (ع)

• ما كانَ للّه ِ فهُو لرسولِهِ، و ما كانَ لرسولِهِ فهُو لَنا [4]

ابو حمزه ثمالی آیه خمس را بر امام (ع) خواند، ایشان فرمودند: هر آنچه که برای خداست، پس برای پیامبر (ص) او می باشد و هر آنچه که برای رسول خدا (ص) می باشد متعلق به ما است.

امام جعفر صادق (ع)

• اَلصَّدَقَةُ عَلَيْنا حَرامٌ وَ الْخُمْسُ لَنا فَريضَةٌ [5].

صدقه و زکات بر ما حرام و خمس برای ما واجب و فریضه می باشد.

• لاَ يُعْذَرُ عَبْدٌ اِشْتَرَى مِنَ اَلْخُمُسِ شَيْئاً أَنْ يَقُولَ: يَا رَبِّ اِشْتَرَيْتُهُ بِمَالِي حَتَّى يَأْذَنَ لَهُ أَهْلُ اَلْخُمُسِ [6].

بنده ای که از خمس (بخش از مال که خمس می باشد) چیزی را خریده معذور نمی باشد و نمی تواند اینگونه بگوید که من از مال خود آن شی را خریده ام تا زمانی که اهل خمس به وی اجازه دهند.

• أَبِي بَصِيرٍقَالَ: قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ ع مَا أَيْسَرُ مَا يَدْخُلُ‌ بِهِ‌ الْعَبْدُ النَّارَ قَالَ مِنْ أَكْلٍ مِنْ مَالِ الْيَتِيمِ دِرْهَماً وَ نَحْنُ الْيَتِيمُ [7]

از ابی بصیر نقل شده: به امام صادق (ع) عرض کردم کمترین چیزی که سبب وارد شدن بنده به آتش جهنم شود چیست، ایشان فرمودند: هر کس که از مال یتیم درهمی را بخورد (تصرف نا بحق در مال یتیم هر چند کم) و ما هم یتیم هستیم (اشاره دارد به اینکه اگر که شخصی خمس مالش را پرداخت نکند مستحق آتش جهنم است).

امام موسی کاظم (ع)

• وَ الله، لَقَدْ يَسَّرَ الله عَلَي الْـمُؤْمِنِينَ أَرْزَاقَهُمْ بِخَمْسَةِ دَرَاهِمَ جَعَلُوا لِرَبِّهِمْ وَاحِداً وَ أَكَلُوا أَرْبَعَةً أَحِلَّاءَ. ثُمَّ قَالَ: «هَذَا مِنْ حَدِيثِنَا، صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ، لَا يَعْمَلُ بِهِ وَ لَا يَصْبِرُ عَلَيْهِ إِلَّا مُمْتَحَنٌ قَلْبُهُ لِلْإِيمَانِ [8]

به خداوند سوگند، خدا بر مومنان آسان نموده که خمس رزق و روزیشان را برای خدا قرار دهند و مابقی آن را خود استفاده نمایند (یک درهم از پنج درهم را برای پروردگار و چهار درهم دیگر برای آنان باشد). در ادامه فرمودند: این از سخنان صعب و مستصعب ما می باشد و به آن عمل نمی کند و بر آن صبر ندارد جز شخصی که قلب او برای ایمان امتحان شده باشد.

• عَنْ سُماعَةَ، قالَ: سَاَ لْتُ اَبَا الْحَسَنِ عليه السلام عَنِ الْخُمْسِ، فَقالَ: فى كُلِّ ما اَفادَ النّاسُ، مِنْ قَليلٍ اَوْ كَثيرٍ [9].

سماعه گفت که از امام کاظم (ع) درباره خمس سوال نمودم، ایشان در جواب فرمودند: در هر چیزی که برای مردم فایده داشته باشد و از آن بهره مند می گردند، چه کم باشد و چه زیاد، خمس وجود دارد.

امام رضا (ع)

• اِنَّ اِخْراجَهُ مِفْتاحُ رِزْقِكُمْ وَ تَمْحيصُ ذُنُوبِكُمْ وَ ما تُمَهِّدُونَ لِاَنْفُسَكُمْ لِيَوْمِ فاقَتِكُمْ [10]

پرداخت خمس مال کلید رزق و روزیتان، مایه ای برای از بین رفتن گناهان شما و چیزی است که برای روز نیاز خود (روز جزا یا همان قیامت) پس انداز و ذخیره می نمایید.

• قَدْ قَدِمَ قَوْمٌ مِنْ خُراسانَ عَلى اَبِى الْحَسَنِ الرِّضاعليه‏السلام فَسَأَلُوهُ اَنْ يَجْعَلَهُمْ فى حِلٍّ مِنَ الْخُمْسِ فَقالَ‏عليه‏السلام: … لا نَجْعَلُ لانَجْعَلُ لِاَحَدٍ مِنْكُمْ فى حِلٍّ [11]

قومی از مردم خراسان به نزد امام رضا (ع) رفته و از ایشان خواستند تا به آنان اجازه دهد تا در خمس تصرف نمایند (خمس را بر آن ها حلال کند)، پس حضرت در جواب درخواست آنان فرمود: حلال نمی کنیم، برای هیچ یک از شما آن را حلال نمی کنیم.

• كَتَبَ رَجُلٌ مِنْ تُجَّارِ فارْسْ مِنْ بَعْضِ مَوالى اَبِى الْحَسَنِ الرِّضاعليه‏السلام يَسْأَلُهُ الْاِذْنَ فِى الْخُمْسِ فَكَتَبَ اِلَيْهِ: … اِنَّ الْخُمْسَ عَوْنُنا عَلى دينِنا وَ … فَلا تَزْوُوهُ عَنَّا وَ لا تُحَرِّمُوا اَنْفُسَكُمْ دُعاءَنا ما قَدَرْتُمْ عَلَيْهِ … [12]

مردی از تاجران منطقه فارس که از دوستان امام رضا (ع) بوده است به وی نامه ای نوشته و از او درخواست کرد که اجازه تصرف در خمس را حضرت به او بدهد. امام رضا (ع) در جواب به این فرد نوشت: … خمس پشتوانه و کمک مالی بر دینمان است و … پس آن را از ما پس نگیرید و تا می توانید خود را از دعای ما محروم نسازید.

حضرت مهدی (عج)

• لَعْنَةُ اللَّهِ وَ الْمَلائِكَةِ وَ النَّاسِ اَجْمَعينَ عَلى مَنِ اسْتَحَلَّ مِنْ اَمْوالِنا دِرْهَماً. [13]

لعنت خدا، ملائکه و جمیع مردم بر کسی که درهمی از مال ما را حلال شمرد (در آن تصرف نماید).

• فيما وَرَدَ عَلَى الشَيْخِ اَبى جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عُثْمانَ الْعَمْرى فى جَوابِ مَسائلَ اِلى صاحِبِ الدَّارِعليه‏السلام: اَمَّا ما سَأَلْتَ عَنْهُ مِنْ اَمْرِ مَنْ يَسْتَحِلُّ ما فی يَدِهِ مِنْ اَمْوالِنا وَ يَتَصَرَّفُ فيهِ تَصَرُّفَهُ فی مالِهِ مِنْ غَيْرِ اَمْرِنْا فَمَنْ فَعَلَ ذلك فَهُوَ مَلْعُونٌ و نَحْنُ خُصَماؤُهُ.[14]

امام زمان (عج) در پاسخ به پرسش های عثمان عَمری می فرمایند: اما آنچه که سوال کرده بودی در مورد شخصی که آن بخش از اموال ما را که در دست دارد حلال می داند و در آن تصرف می کند شبیه به تصرفی که در مال خود دارد بدون آن که از سوی ما مُجاز به این کار باشد، پس هر کس که این کار را انجام دهد، ملعون می باشد و ما دشمن او می باشیم.

منابع:

[1] کنز العمال، 10968

[2] کنز العمال، 11048

[3] مستدرك الوسايل، 7، 281

[4] بصائر الدرجات، 5/29

[5] وسائل الشيعه، 6، 337

[6] التفسیر (العیاشی)، ج 2، ص 63

[7] وسائل الشيعة، ج‌ 9، ص 483

[8] بصائر الدرجات ، ص ۲۹

[9] کافی، ج 1، ص 545

[10] وسائل الشيعة، 6، 375

[11] وسائل الشيعه، 6، 376

[12] تهذيب، 4، 139

[13] اكمال الدين، 2، 198

[14] اكمال الدين، 287

سایت موسسه معراج النبی استان خوزستان

 

• تلاوت ترتیل آیه 41 سوره انفال – استاد پرهیزگار