شرح کامل واقعه غدیر خم و امامت امام علی علیه السلام

پیامبر (ص) و امام علی علیه السلام در واقعه غدیر خم

در تاریخ و دوران پر فراز و نشیب اسلام تا به امروز وقایع و اتفاقات بی شماری رخ داده است که برخی از آن ها از اهمیت فراوانی برخوردار بوده اند. یکی از آن وقایع مهم و تاریخی که به صورت متواتر و بسیار درباره آن سخن گفته شده است، واقعه غدیر خم و امامت امام علی (ع) بوده است.

این واقعه و اتفاق تاریخی در سال دهم هجری رخ داده است و در آن بر اساس دستور مستقیم الهی، علی ابن ابی طالب (ع) به عنوان جانشین و امام پس از رسول خدا (ع) انتخاب گردید.

با فرارسیدن عید غدیر که به عید الله اکبر مشهور است به شرح این واقعه بزرگ خواهیم پرداخت.

واقعه غدیر خم و ولایت امام علی (ع) سندیت دارد؟

در ابتدا و قبل از پرداختن به رویداد غدیر خُم لازم است اعتبار و سندیت این ماجرا بررسی گردد. واقعه غدیر خُم و امامت مولای متقیان (ع) نه تنها در منابع و کتب روایی شیعیان نقل شده است بلکه شمار زیادی از علمای اهل تسنُن نیز درباره این واقعه سخن گفته اند.

در کتاب الغدیر، مرحوم علامه امینی نام افرادی که حدیث غدیر را روایت کرده اند را به ترتیب دوره زندگی آن ها ذکر کرده است.

در حقیقت از میان صحابه پیامبر (ص) صد و ده نفر و از بین تابعین هشتاد و چهار نفر از راویان غدیر بوده اند. همچنین از علمای اسلام قرن های دوم تا چهاردهم هجری قمری 360 نفر حدیث غدیر را روایت نموده اند.

کتاب های «سنن ابن ماجه»، «سنن ترمذی»، «مستدرک» تنها برخی از منابع اهل تسنن هستند که حدیث غدیر به اشکال مختلف در آن ها گفته شده است.

غدیر خم
غدیر خم

واقعه غدیر

آگاه کردن مردم برای حضور در غدیر خم

پس از هجرت پیامبر (ص) از مکه به مدینه ایشان تنها یک بار به حج مشرف شدند و آن هم در سال دهم هجری قمری بوده است که پس از فتح مکه می باشد. در این حج که آخرین حج ایشان بود [1] همه احتمال می دادند که ایشان پس از انجام مناسک حج چند روزی را در شهر مکه بمانند، اما در کمال ناباوری اینگونه نشد و پیامبر (ص) پس از آنکه فریضه حج را به جای آوردند به بلال حبشی که منادی ایشان بوده فرمان داد تا مردم را آگاه کند که زمان حرکت فردا می باشد و جز افراد معلول کسی باقی نماند زیرا همه ی افراد باید در زمان مشخص در محلی به نام غدیر خُم باشند.

صبح روز حرکت پیامبر (ص) آماده حرکت به سوی مدینه شد و همراه با ایشان بر اساس دستوری که داده بودند جمعیت زیادی [2] از مکه خارج شده و به سوی مدینه رهسپار شدند. گفته می شود چند هزار نفر از اهل یمن نیز که مسیرشان آن سمت نبوده نیز همراه با پیامبر (ص) به سمت غدیر خُم حرکت کردند.

اجتماع بالغ بر صد و بیست هزار نفر

پس از چند روز حرکت هنگامی که به نزدیکی غدیر خُم رسیدند رسول خدا (ص) مسیر حرکت خود را از جاده به سمت راست آن تغییر دادند و فرمودند: ای مردم دعوت کننده به سوی خدا را اجابت کنید که من رسول و پیام آور خدا هستم (مفهوم این عبارت این است که زمان ابلاغ امر و پیام مهمی رسیده است).

حضرت محمد (ص) سپس امر فرمود که منادی مردم را با خبر سازد که در این جا توقف نمایند و آن هایی که رفته اند دوباره بازگردند و کسانی که هنوز نرسیده اند نیز هنگام رسیدن در این جا توقف داشته باشند.

کم کم تمام جمعیت چند ده هزار نفری در غدیر خم توقف کرده و پیاده شدند و هر یک از آن ها جایی را برای خود تعیین کردند (به امر رسول خدا (ص) کسی زیر سایه درختی که در آن جا قرار داشت نمی توانست برود و آن بخش از منطقه خالی بود). در آن زمان که همه ی مردم در جای خود آرام گرفته بودند حضرت محمد (ص) سلمان، ابوذر و مقداد را صدا زده و به آن ها فرمودند که به کنار درخت رفته و آن جا را مهیا کنند. آنان خارهایی که در آن بخش روییده بود را کَنده، سنگ ها را جمع کرده و جارو کردند. سایبانی از پارچه بر روی دو درختی که در آن جا بودند ایجاد کردند تا فاصله دو درخت از گزند آفتاب در امان باشد.

پس از آن در زیر همان سایبان سنگ هایی را روی هم قرار دادند و بر روی آن ها روانداز مرکب های که بودند را انداختند به گونه ای که منبری به بلندای قامت حضرت رسول (ص) ایجاد کردند و طوری آن را قرار دادند که پیامبر (ص) بر تمام افرادی که در آن جا حضور دارند اشراف داشته باشد.

رسول خدا (ص) و امام علی (ع) بر بالای منبر

پس از آماده سازی مکان و ادای نماز ظهر به صورت جماعت، پیامبر (ص) بر بالای منبر ایستاد و امام علی (ع) را صدا کرد و به ایشان فرمود که به بالای منبر بروند و در کنار ایشان (سمت راست حضرت) قرار بگیرد. (گفته شده پیش از شروع خطبه امام علی علیه السلام یک پله پایین تر از پیامبر (ص) ایستاده بودند).

پس از آن که مردم آماده شدند، پیامبر خدا (ص) آخرین خطبه که یکی از سخنرانی های تاریخی ایشان بوده است را با نام و یاد خدا و حمد و ستایش او آغاز فرمود.

پیامبر (ص) و امام علی علیه السلام در واقعه غدیر خم
پیامبر (ص) و امام علی علیه السلام در واقعه غدیر خم

رسول اکرم (ص) هم زمان با ایراد خطبه که درباره خلافت و ولایت امیر مومنان (ع) بوده است برای آن که شک و تردید و شبهه در این امر ایجاد نشود و کینه توزان و مخالفان نتوانند کاری از پیش ببرند به صورت عملی امر خلافت و ولایت علی ابن ابی طالب را بیان کردند. اینگونه که در ابتدا فرمودند: باطن قرآن و تفسیر آن را برای شما بیان نمی کند مگر این شخصی که من دستش را می گیرم و او را بلند می کنم و بازوی او را گرفته و او را بالا می برم. پس از این سخن حضرت به صورت عملی این کار را انجام داد و در همان حالت فرمود: هر که من مولا و صاحب اختیار او هستم این علی مولا و صاحب اختیار اوست.

بیعت همگان با پیامبر (ص) و امام علی (ع)

بیعت گرفتن از آن همه جمعیت امری محال و ناممکن بود و بیعت نگرفتن از آن ها نیز می تواند بهانه ای برای شانه خالی کردن افراد از بیعت باشد. به همین دلیل پیامبر (ص) در انتهای خطابه و سخن خود فرمود: ای مردم، به دلیل اینکه با یک کف دست و با این زمان کم و زیادی جمعیت امکان بیعت برای تمام افراد نیست، پس هر چه را که الان می گویم شما نیز تکرار کنید، پس از آن رسول اکرم (ص) فرمودند: ما فرمان و امر تو را که از سوی پروردگار درباره علی ابن ابی طالب و امامان از فرزندان او به ما ابلاغ کردی اطاعت می کنیم و به آن رضایت داریم و با قلب و جان و زبان و دست خود با تو بر این مدعا بیعت می کنیم و …

هر که در آن جا بود به آنچه که پیامبر (ص) فرمودند اقرار کرد و بیعت عمومی از تمام حاضرین گرفته شد.

البته پس از بیعت عمومی پیامبر (ص) امر فرمودند که دو خیمه بر پا کنند و در یکی از آن ها ایشان قرار گرفت و در خیمه ی دیگر امام علی (ع)، و مردم گروه گروه برای بیعت و تبریک به نزد ایشان می رفتند.

بیعت گرفتن و تبریک و تهنیت گفتن سه روز به طول انجامید.

گفته می شود زنان نیز برای تبریک و همچنین بیعت به نزد رسول خدا (ص) و امام علی (ع) می رفتند. اصولا بیعت به صورت مصاحفه انجام می گیرد و مردان به پیامبر (ص) و امام علی (ع) دست می دادند. برای بانوان اینگونه بود که به دستور و امر پیامبر (ص) پرده ای زده شد و ظرف آبی در زیر آن قرار داده شد به گونه ای که بخشی از آن این سمت پرده و بخشی سمت دیگر بود، زنان برای بیعت دست خود را در ظرف آب قرار می دادند و از آن سو نیز امام علی علیه السلام دست خود را در ظرف آب قرار می داد . اینگونه بیعت از بانوان گرفته می شد.

امضای خدا بر پای واقعه غدیر

در واقعه غدیر اتفاق عجیبی رخ داد که می توان آن را امضای پروردگار بر پای واقعه غدیر دانست. در روز سوم بیعت و تبریک آن هنگام که همه برای بیعت به نزد رسول خدا (ص) و امام علی (ع) می رفتند، شخصی به نام حارث فهری با 12 نفر از صحابه اش به نزد رسول اکرم (ص) رفت و گفت: ای محمد! سه سوال از تو دارم، اول اینکه شهادت به یگانگی خداوند و پیامبری خودت را از سمت خدا آورده ای یا از پیش خود گفتی؟ دوم، آیا نماز، زکات، حج و جهاد را از جانب خدا گفته ای یا خودت؟ سوم: آیا این علی ابن ابی طالب که گفتی هر که من مولا و صاحب اختیار اویم علی مولا و صاحب اختیار اوست را از سمت خدا گفتی یا از از پیش خودت؟

حضرت (ص) در پاسخ به این سه سوال بیان کردند: خداوند به من وحی فرموده است و واسطه میان من و او جبرئیل است و من ابلاغ دهنده پیام خدا هستم و بدون اذن خدا خبری را نمی گویم.

بیعت زنان با حضرت علی (ع) در واقعه غدیر
بیعت زنان با حضرت علی (ع) در واقعه غدیر

حارث زمانی که جواب را شنید گفت: خدایا اگر که محمد (ص) در چیزی که گفت صادق و راستگو است شعله ای از آتش بر ما بفرست. سخن حارث که تمام شد و حرکت کرد به اذن خدا سنگی از آسمان بر او افتاد به گونه ای که از مغزش داخل و از پشتش خارج شد و به هلاکت رسید.

البته روایت دیگری نقل شده است که ابری غلیظ پدیدار شد و رعد و برقی ایجاد گشت و بر اثر صاعقه آتشی نازل شد و حارث و صحابه اش را سوزاند.

آیات اول و دوم سوره معارج پس از این اتفاق بر پیامبر نازل شدند. در واقع این معجزه بیانگر این بود که غدیر و امر امامت یک دستور الهی می باشد.

منابع:

[1] در جریان فتح مکه و نزول سوره نصر یکی از اخبار غیبی که بر رسول اکرم (ص) نازل گردید، خبر رحلت ایشان بوده است.

[2] درباره تعداد جمعیت اقوال مختلفی وجود دارد برخی صد و چهل هزار نفر، برخی صد و هشتاد هزار نفر و … گفته اند.

منبع: سایت موسسه معراج النبی

 

  • تلاوت تحقیق آیه 67 سوره مائده – استاد منشاوی

۞ يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ ۖ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ ۚ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ

ای پیامبر! آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است، کاملاً (به مردم) برسان! و اگر نکنی، رسالت او را انجام نداده‌ای! خداوند تو را از (خطرات احتمالی) مردم، نگاه می‌دارد؛ و خداوند، جمعیّت کافران (لجوج) را هدایت نمی‌کند.

دانلود

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *