مهدویت و آسیب شناسی آن

همیشه هر مقوله و یا موضوعی که در جهت بالندگی و رشد آدمی مطرح می گردد و از اثرات مثبت و بسیار خوبی نیز برخوردار می باشد در معرض خطر، آفات و آسیب های بسیاری نیز قرار می گیرد. مهدویت و فرهنگ انتظار نیز از این امر مستثنی نبوده و خطرات و آسیب هایی برای آن مطرح شده است که در صورت نا آشنا بودن با این آسیب ها و شیوه و روش های مقابله با آن ها احتمال سستی عقیده و همچنین گرایش به فرقه ها و گروه های انحرافی به خصوص در میان جوانان وجود دارد.

برداشت های غلط از مفهوم انتظار، شتابزدگی و عجله داشتن برای ظهور، تعیین وقت ظهور، تطبیق اشتباه برخی از نشانه های ظهور، طرح برخی از مباحث و موضوعات غیر ضروری، ملاقات گرایی و مدعیان دروغین تنها برخی از این آفات و خطرات می باشند که در این مطلب سعی گردیده است به برخی از این آسیب ها به صورت مفصل پرداخته شود.

• برداشت غلط و اشتباه از معنا و مفهوم انتظار

بی شک یکی از آفت ها و آسیب های مهمی که در اندیشه مهدویت وجود دارد، برداشت غلط از مفهوم انتظار است. برخی بر این باور هستند که چون گفته شده مُصلح جهان امام مهدی (عج) است پس آن ها نباید کاری انجام دهند و تنها لازم است که به دعا برای فرج و امر به معروف و نهی از منکرهای جزئی و کوچک بسنده کنند.

برخی نیز معتقد هستند که در دوران غیبت از دست آن ها هیچ کاری بر نمی آید و هیچ وظیفه ای بر گردن آن ها وجود ندارد و می بایست جهان به حال خود رها گردد، برخی نیز بر این باورند که نه تنها نباید جلوی فساد و ظلم و ستم را گرفت بلکه باید برای ترویج بدی و ظلم نیز اقدام نمود. علاوه بر این ها گروهی ایجاد حکومت به هر نحوی را قبل از ظهور منجی (عج) باطل و بر ضد اسلام می دانند.

تمام این باور ها اشتباه و غلط می باشند زیرا این باورها شور و نشاط را از یک جامعه خواهد گرفت و تنبلی، بی مسئولیتی، فراگیری ظلم و ستم، عقب ماندگی، قبول ذلت و و خواری و قناعت به وضع موجود و تلاش نکردن برای ایجاد اوضاعی بهتر را به دنبال دارد.

زیرا حرکت و ظهور امام زمان (عج) همانند دیگر امور روال طبیعی دارد و معجزه آسا نمی باشد و قیام ایشان بنا بر روایات نقل شده زمینه سازی می خواهد. برای اصلاح جامعه قبل از قیام حضرت مهدی (ع) می بایست تلاش نمود و هر اندازه که مقدر است جامعه اصلاح گردد.

همچنین نظریه «هدف وسیله را توجیه می کند» از منظر دینی غلط می باشد چون که همان گونه که حکومت امام زمان (عج) ظلم و جور را از میان بر می دارد و عدل را می گستراند؛ راه نائل آمدن به این هدف نیز باید اینگونه باشد و از ظلم و ستم، دروغگویی، ریا، قساوت خالی باشد.

علاوه بر این ها برای فراگیر شدن ظلم قرار نیست همه ظالم گردند با نگاه به جهان دیده می شود که عده ای ظالم هستند و بسیاری نیز مظلوم واقع شده اند و هیچ اختلاف و تضادی به وجود نخواهد آمد اگر که در کنار این همه ظلم زمینه سازان ظهور و دوستداران حضرت در فکر و اندیشه مقدمه سازی برای ظهور باشند.

• عجله داشتن برای ظهور

استعجال در ظهور حضرت را می توان یکی از آفت ها و پیامدهای جدی اندیشه مهدویت تلقی کرد. در حقیقت درخواست چیزی قبل از زمان معین آن و تحقق زمینه های لازم و ضروری را استعجال گویند. آدمی که عجله دارد به دلیل ضعف نفسی که دارند آرامش و متانت خود را از دست می دهد و بدون سنجیدن شرایط خواستار محقق شدن پدیده ها می باشد.

در اندیشه و فرهنگ مهدویت استعجال وجود ندارد . اگر چه انسان منتظر همواره در صبح و شام از خدای خود ظهور حضرت را می خواهد و برای آمدنش شوری وصف ناشدنی در وجودش وجود دارد اما هیچ گاه عجله نمی کند و اگر که غیبت مولا و صاحب امر طولانی گردد باز هم صبر پیشه می کند و در مقابل خواست و اراده خداوند بزرگ سر تسلیم فرود می آورد و برای محقق شدن این امر تا جایی که می تواند تلاش می نماید.

در حقیقت به این دلیل عجله کردن در زمینه ظهور نهی گردیده است که همواره به دنبال آن نا امیدی در آدمی ریشه می دواند و شکیبایی و صبر از بین می رود و تسلیم امر پروردگار بودن به بی قراری و گله مندی تبدیل می شود.

منتظران ظهور باید به این نکته توجه داشته باشند که ظهور حضرت از سنن الهی است و همانند دیگر سنت ها می بایست بعد از محقق شدن تمام زمینه ها انجام شود.

• تعیین زمان ظهور

از دیگر آفت ها و آسیب های اندیشه مهدویت معین کردن زمان ظهور حضرت است. این امر در احادیث و روایات کاملا نهی شده است و کسی را که زمان معین می کند را دروغگو شمرده اند زیرا زمان ظهور امام مهدی (عج) بر تمام آدم ها مخفی است.

افرادی هستند که به صورت آگاهانه و یا غیر عمد برای ظهور زمان معین می کنند که این امر کاملا اشتباه بوده زیرا کم ترین اثری که این کار می تواند داشته باشد تزریق نا امیدی در وجود افرادی است که این وعده ها را باور کرده اند.

• طرح کردن مباحث و موضوعات غیر ضروروی

در اندیشه مهدویت معارف فراوانی وجود دارند که برخی از آن ها ضروری هستند و نقش اصلی و اساسی را در این فرهنگ ایفا می کنند اما طرح برخی دیگر از معارف هیچ ضرورتی نخواهند داشت و در برخی موارد ممکن است شک و شُبهه ای در اندیشه و ذهن افراد منتظر ایجاد نماید و باور و اعتقاد آن ها را سست می کند.

مسائل و موضوعاتی چون ازدواج حضرت، مکان زندگی ایشان، تعداد فرزندان و … را می توان نمونه هایی از معارف غیر ضروری دانست که بهتر است به آن ها پرداخته نشود و به جای آن ها معارف موثر و کاربردی و ضروری مورد بحث قرار بگیرند.

• مدعیان دروغین

در عصر غیبت یکی از آسیب های که متوجه اندیشه و فرهنگ مهدویت شده است ظهور و پیدایش مدعیان دروغین است. در واقع در طول این چند صد سال غیبت افراد بسیاری مدعی شدند که با حضرت مهدی (عج) در ارتباط هستند و از سمت ایشان به جایگاه نیابت حضرت منصوب شدند.

در حالی که خود حضرت مهدی (عج) در نامه ی آخری که به نائب چهارم نوشته بودند عرض کردند که بعد از تو هیچ کس نائب من نخواهد بود و به کسی وصیت نکن و …

البته ایشان در این نامه فرموده بودند که در آینده برخی از شیعیان ادعای مشاهده و ارتباط با من می کنند. آگاه باشید که هر شخصی پیش از خروج سُفیانی و صیحه آسمانی ادعای مشاهده (علامه مجلسی گفته بودند که مفهوم مشاهده همان نیابت حضرت است نه دیدار ایشان) کند دروغگو می باشد [1].

بر اساس این بیان حضرت هر مومن و شیعه آگاهی موظف است که تمام مدعیان نیابت را دروغگو بداند و راه سود جویی آن ها را ببندد.

البته در این میان افرادی نیز بوده اند که نه تنها ادعای نیابت نکرده بلکه فراتر رفته و مدعی مهدویت شده اند و با این ادعای باطل و غلط خود فرقه های انحرافی را ایجاد نمودند و زمینه ساز انحراف افراد بسیاری شدند.

منابع:

[1]  کمال الدین و تمام النعمة، ج 2، باب 45، ح 45، ص 294

منبع: سایت موسسه معراج النبی استان خوزستان