انواع روزه در اسلام وشرایط صحیح بودن آن

همانطور که می دانید روزه از اعمال عِبادی مؤکد و سفارش شده در اسلام است و از ارکان مهم دین به شمار می رود که در قرآن کریم، روایات و احادیث بزرگان دین بسیار در این باره سخن گفته شده است.

روزه یا همان صیام عملی است که با انجام آن آدمی از اذان صُبح تا اَذان مغرب به قصد قُربت و اِطاعت از خدا از هر چه که عمل روزه را باطل می کند نظیر خوردن و آشامیدن خودداری نماید.

هر عملی قوانین و شرایط خاص و ویژه ای دارد که برای مورد قبول واقع شدن آن عمل لازم است که عمل طبق احکام و دستوراتی که برای آن ذِکر شده است انجام گیرد. روزه هم به عنوان یک عمل عبادی قوانین و دستورات ویژه ای دارد که در این مطلب قصد داریم علاوه بر معرفی انواع روزه در اسلام به آن ها نیز بپردازیم.

روزه در اسلام

در دین مبین اسلام روزه ها بر چهار قِسم می باشند:

• روزه های واجب: روزه هایی هستند که به عنوان یک تکلیف شَرعی بر گَردن هر فرد مسلمانی می باشند و بر همه ی افرادی که به سن تکلیف رسیده اند واجب است که آن ها را به جا آورند. روزه ماه مبارک رَمضان، روزه قضا، روزه کَفاره، روزه هایی که به واسطه نَذر بر عُهده انسان است، روزه های قَضای والدین و روزه ی روز سوم اِعتکاف ایام البیض ماه رجب در صورتی که دو روز اول را معتکف روزه گرفته باشد، روزه های واجب به شمار می روند.
• روزه مستحب: روزه هایی را که جُزء روزه های واجب نباشند و در وقتی به جز روزهای تعیین شده برای روزه های واجب، روزهایی که روزه حَرام یا مَکروه است گرفته می شود. نظیر روزه در ماه های رَجَب و شعبان.
• روزه حرام: در برخی از روزهای سال یک فرد مسلمان نباید روزه بگیرد و آن روزها عبارتند از روز عید فطر و روز عید قربان.
• روزه مکروه: در برخی از روزها بهتر است انسان از گرفتن روزه اجتناب کند نظیر روزه در روز دهم محرم، روزه گرفتن در روز عَرفه (خواندن دعای عَرفه پُر فضیلت تر بوده و ممکن است آدمی در اثر روزه نتواند عمل اَفضل را انجام دهد و ممکن است بین عَرفه بودن یا عید قربان بودن آن روز شک باشد)، روزه مهمان بدون اجازه میزبان نیز مکروه می باشد.

شرایط روزه در اسلام

برای روزه نیز همچون دیگر اعمال عبادی در اسلام شرایط و اَحکام خاص و منحصر به فردی تعیین شده است. در اَحکام مُعین برای این عمل مشخص شده که بر چه کسانی روزه واجب نیست و با انجام چه کارهایی روزه باطل می گردد و انجام چه کارهایی برای درست و صحیح بودن روزه لازم است. در واقع خداوند متعال در آموزه ها و اَعمالی که برای تعالی روح و جان آدمی قرار داده است مَشِقَت و سختی طاقت فرسا را برای انسان ها نخواسته است.

در این بخش به معرفی شرایط صحیح و درست بودن روزه، مُبطلات روزه و همچنین افرادی که روزه بر آن ها واجب نیست پرداخته می شود.

• روزه بر چه افرادی واجب نیست

خداوند بزرگ و بلند مرتبه روزه را بر اَفرادی واجب کرده که علاوه بر رسیدن به سن بلوغ از نعمت عقل نیز برخوردار باشند. پس افرادی که بی هوش، دیوانه، نابالغ و کوچک هستند روزه بر آن ها واجب نمی باشد.

علاوه بر این ها طبق اَحکام اسلامی زنان حائض، زنانی که نَفساء هستند، افرادی که در سفر هستند، افرادی که روزه برای آن ها ضرر یا مشقت و سختی فراوان دارد نیز روزه بر آن ها واجب نمی باشد.

• شرایط مورد قبول واقع شدن روزه

برای مورد قبول واقع شدن روزه شرایطی مُعین شده اند. در واقع روزه شخصی مورد قبول است که مسلمان، مومن، عاقل و هوشیار باشد و هیچ یک از اعمالی که سبب باطل گَشتن روزه می گردد را انجام ندهد و همچنین به درستی نیت کرده باشد.

در غیر این صورت و با نبودن یکی از شرایط، صحت روزه دچار اِشکال می گردد.

• کارهایی که سَبب باطل شدن روزه می گردند

روزه یعنی اِمساک و پرهیز از انجام اعمالی که خدا مُعین کرده است، پس اگر که یکی از آن کارها از روی عَمد توسط شخص روزه دار انجام گیرد صحت روزه دچار اشکال شده و باطل می گردد.

از جمله کارهایی که شخص روزه دار نباید در هنگام روزه انجام دهد می توان به خوردن، آشامیدن، قی کردن، جِماع یا همان آمیزش جنسی، خود ارضایی جنسی یا اِستمنا، تَنقیه کردن اشاره کرد. همچنین مرد و زنی که تا اذان صبح بر جِنابت خود باقی مانده اند نیز روزه آن ها مورد قبول قرار نخواهد گرفت.

علاوه بر این ها ماندن بر حِیض یا نِفاس تا اذان صبح و غسل نکردن سبب باطل شدن روزه می گردد.

در رساله برخی از فقها آمده است که رسیدن غبار غلیظ به حلق، دروغ بستن به خدا و رسول خدا (ص) و ائمه اطهار (ع) و همچنین فرو کردن کامل سر در آب بنابر احتیاط واجب روزه را باطل می گردانند.

البته نکته ای که در این جا باید به آن توجه داشت این است که فرد روزه دار اگر که از روی عمد و اختیار یکی از کارهایی که روزه را باطل می کند، انجام دهد، روزه اش باطل می گردد در غیر این صورت روزه صحیح است (برای این موارد مُکلف می بایست به رساله مرجع تقلید خود مراجعه نماید).

• تلاوت ترتیل آیه 185 سوره بقره – استاد مشاری العفاسی

شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَىٰ وَالْفُرْقَانِ ۚ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ ۖ وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ ۗ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ

(روزه، در چند روز معدودِ) ماهِ رمضان است؛ ماهی که قرآن، برای راهنمایی مردم، و نشانه‌های هدایت، و فرق میان حق و باطل، در آن نازل شده است. پس آن کس از شما که در ماه رمضان در حضر باشد، روزه بدارد! و آن کس که بیمار یا در سفر است، روزهای دیگری را به جای آن، روزه بگیرد! خداوند، راحتی شما را می‌خواهد، نه زحمت شما را! هدف این است که این روزها را تکمیل کنید؛ و خدا را بر اینکه شما را هدایت کرده، بزرگ بشمرید؛ باشد که شکرگزاری کنید!

 

دانلود

منبع: سایت موسسه معراج النبی استان خوزستان