موانع استجابت دعا

« وَقَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ[۱]»، خداوند متعال در این آیه و آیه های دیگر از اهمیت دعا و استجابت آن سخن گفته است و وعده داده که دعاها را مورد اجابت و قبولی قرار می دهد. سخن خدا حق است و هیچ شکی در آن نیست، اما چرا بعضی دعاها مستجاب نمی شوند؟ در این مطلب شما با برخی از موانع استجابت دعا آشنا خواهید شد.

برای انجام هر کاری علاوه بر ایجاد اسباب و وسایل تحقق آن کار و هدف، باید موانع موجود بر سر راه رسیدن به آن هدف نیز از میان برداشته شود تا آن کار و هدف محقق گردد.

دعا و استجابت آن در نزد خدای متعال نیز همین گونه است، درست است که خدای مهربان قول استجابت دعا را داده است اما برخی از کارها و اعمال انسان ها مانعی برای اجابت دعا هستند.

در این مطلب برخی از اعمال و کارهایی که انجام آن ها مانع اجابت دعا و سبب تاخیر در اجابت می گردند را قرار دادیم به این امید که با شناخت این موانع در جهت رفع آن ها تلاش کند.

• انجام گناه

گناه یکی از کارهایی است که انجام آن یکی از موانع استجابت دعا به حساب می آید. در حقیقت گناه، معصیت و نافرمانی سبب خشم خداوند شده و خیر و برکت را از زندگی انسان می گیرد.

طبق گفته امامان معصوم (ع) برخی از گناهان و معصیت هایی که انسان انجام می دهد تاثیر بیشتری در مستجاب نشدن دعاها دارند. در حدیثی از امام سجاد (ع) آمده است: گناهانی که مانع استجابت دعا می شوند عبارتند از: سوء نیت و سوء ظن داشتن، سیرت و باطن پلید و ناپاک، دو روئی در ارتباط با برادران دینی، عدم ایمان و اطمینان به اجابت دعا توسط خدا، تاخیر در ادای نمازهای واجب، ترک تقرب به خدا با انجام اعمال نیک و خیرات، بد دهنی و فحاشی [۲].

• خوردن مال حرام

آیات و روایات زیادی درباره اهمیت کسب روزی حلال و نخوردن مال حرام وجود دارد که به انسان درباره عواقب کسب مال حرام از راه های مختلف همچون کم فروشی و ربا هشدار داده است.

پیامبر اکرم (ص) فرمودند: هر کس لقمه ای از مال حرام بخورد، تا چهل شب نمازش قبول نخواهد شد و تا چهل صبح دعایی از آن مستجاب نمی شود [۳].

• ستم به مردم و کمک به ظالمان و ستمکاران

از دیگر موانع مهم در استجابت دعا، ستم کردن به دیگران و سکوت در برابر ظلم و ستمی است که در حق مظلوم روا داشته می شود، می باشد. در واقع در دین اسلام افرادی که حقوق دیگران را پایمال می کنند مورد نکوهش قرار گرفته اند.

امام صادق (ع) فرمود: هرکس ستم شخص یا فردی را توجیه کند و او را برای ستمی که کرده است معذور بدارد، خداوند کسی را بر او مسلط می گرداند که به او ستم کند. پس اگر آن شخص برای رفع ستم از خود دعا کند، خداوند دعای او را مستجاب نکرده و برای ظلم و ستمی که به وی می شود هیچ اجری به او نمی دهد [۴].

• رنجاندن پدر و مادر

احسان و نیکی به پدر و مادر یکی از موارد مهمی است که در قرآن و روایات به آن توصیه شده است، به طوری که در آیه های قرآن پس از نهی شرک به خدای مهربان، احترام و نیکی به والدین سفارش شده است.

به همین دلیل طبق احادیث معصومین (ع) یکی از موانع مهم در اجابت دعا، آزردن و رنجاندن پدر و مادر می باشد.

پیامبر مهربانی ها حضرت محمد (ص) می فرماید: حجاب در برابر دعا، سرپیچی از والدین است [۵].

• قطع صله رحم

ارتباط نداشتن با خویشاوندان، بی خبر بودن از حال آن ها یکی از موانع استجابت دعا است.

پیامبر (ص) در این باره می فرماید: بریدن و قطع پیوند خویشاوندی مانع اجابت دعا می شود [۶].

• انجام ندادن فریضه مهم امر به معروف و نهی از منکر

امر و فرمان به کار خوب و نهی و بازداشتن از کارهای بد و زشت (منکر) یکی از ارکان مهم دین است که در دین مبین اسلام به آن سفارش زیادی شده است، به طوری که در معرفی مومنان آن ها را امر کننده به معروف و نهی کننده از منکر می داند.

در احادیثی از پیامبر اکرم (ص) و امامان معصوم (ع) یکی از موانع استجابت دعا را ترک فریضه مهم امر به معروف و نهی از منکر دانسته اند.

امام موسی کاظم (ع) می فرماید: باید امر به معروف و نهی از منکر کنید و گرنه نابکاران شما، زمام کارها و امورتان را در دست می گیرند و در این صورت دعاهای خوب شما مستجاب نخواهد شد [۷].

• اهمال و سستی در نماز

نماز یکی از اصول مهم دین است و بر هرمسلمانی واجب است که در طول شبانه روز و در اوقات تعیین شده، به راز و نیاز با خدای مهربان مشغول شود.

پس بدون شک اهمال، سستی و سبک شمردن این عمل پیامد های فراوانی همچون مستجاب نشدن دعاها را در پی خواهد داشت.

طبق فرموده رسول خدا (ص): اما پیامدهای دنیایی سبک شمردن نماز: خداوند برکت را از عمر او برمی دارد، دعای او به آسمان، بالا نمی رود (مورد اجابت قرار نمی گیرد)، خدای متعال برکت را از روزی او بر می دارد، خداوند سیما یا نشان صالحان را از چهره ی او بر می دارد، اعمال او بدون پاداش هستند (هر عملی را که انجام می دهد، پاداشی دریافت نخواهد کرد)، در دعای صالحان بی بهره خواهد بود [۸].

[۱] سوره غافر، آیه۶۰

[۲] صدوق، محمد بن علی، معانی الاخبار، ص۲۷۱

[۳] بحار الانوار، ج ‏۶۳، ص ۳۱۴

[۴] کلینی، کافی، ج ۲

[۵] حلوانی، نزهه الناظر و تنبیه الخاطر، ص ۳۷

[۶] حلوانی، نزهه الناظر و تنبیه الخاطر، ص ۳۷

[۷] طبرسی، مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار، ص ۵۰

[۸] ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل، ص ۲۲

• تلاوت ترتیل آیه 60 سوره غافر – هانی الرفاعی

وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ ۚ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ

پروردگار شما گفته است: «مرا بخوانید تا (دعای) شما را بپذیرم! کسانی که از عبادت من تکبّر می‌ورزند به زودی با ذلّت وارد دوزخ می‌شوند!»

دانلود

منبع: سایت موسسه قرآن و عترت معراج النبی استان خوزستان