در ادامه مطلب پیشین با عنوان فرهنگ نامه مهدوی- حرف الف به ارائه معنا و مفهوم برخی از مهم‌ترین کلید واژه‌های مرتبط با مهدویت که با حرف «ب» آغاز می‌شوند خواهیم پرداخت.
فرهنگ نامه مهدوی
- بیت الحمد
بر اساس سخن امام صادق (ع) برای امام دوازدهم خانه‌ای است که به «بیت الحمد» معروف است. در این خانه چراغی وجود دارد که روز ولادت ایشان روشن شده و خاموش نمی‌گردد تا روزی که با شمشیر قیام نماید[1]. البته بیان شده که احتمال می‌رود که این بیان مفهومی کنایی داشته باشد با این مضمون که با ولادت امام زمان (عج) چراغ هدایت انسان‌ها با فروغی بیش‌تر پرتو افشانی می‌کند …
- بنی شیبه
بنی شیبه یعنی فرزندان شیبه؛ شیبه فردی بود که در فتح مکه اسلام آورد و رسول خدا (ص) او را کلید دار خانه کعبه نمود و طایفه آن تا مدت‌ها به این امرمشغول بودند. از امام صادق (ع) روایت شده که بنی شیبه که کلید دار و پرده دار کعبه بودند در زمان ظهور به دست حضرت مهدی (عج) مجازات می‌شوند چرا که این‌ها دزدان خدا بودند[2]. گفته شده این افراد به آن‌چه که به کعبه هدیه می‌شد آنگونه که می‌خواستند تصرف کرده و می‌دزدیدند.
- بیُوح
به قتل و کشتار شدید و پیوسته بَیُوح می‌گویند. در حدیثی که از امام رضا (ع) روایت شده، آمده است: پیشاپیش این امر (مقصود ظهور منجی است) کشتاربیوح است. راوی می‌گوید: عرض کردم: «بیوح» چه معنایی دارد؟ حضرت فرمودند: کشتار پیوسته‌ای که سرد نگردد و سست نشود و از شدت وحدتش کم نشود[3].
- البیعة لله
البیعة لله شعار پرچم امام زمان (عج) بر اساس آن‌چه که در روایت‌ها آمده است، می‌باشد. از شیخ صدوق روایت شده که «همانا بر پرچم مهدی علیه السلام، البیعة لله است[4]». همچنین در بعضی دیگر از روایات آمده ایت عبارت ندایی از سوی جبرئیل امین است که به گوش عالمیان می‌رسد[5]
- بیداء
بیداء نام منطقه‌ای بین مکه و شهر مدینه است. بر اساس روایات در آخر الزمان امام مهدی (عج) با سفیانی در آن منطقه وارد نبرد می‌شود و در نهایت سفیانی به امر پروردگار در زمین فرو رفته و نابود می‌شود. خسف بیداء که در حقیقت به این واقعه اشاره دارد یکی از نشانه‌های حتمی ظهور گفته شده است.
- بلالیه
فرقه بلالیه یکی از فرق غالیان مذهب تشیع است. این فرقه به شخصی به نام «محمد بن علی بن بلال» از اصحاب امام حسن عسکری منتسب است. او نیابت محمد بن عثمان از نواب اربعه امام مهدی (عج) را منکر شد و از تحویل دادن اموالی که شیعیان به عنوان سهم امام به او سپرده بودند به این نائب امتناع کرد و در ادامه ادعای نیابت نمود و بیان کرد که از سوی حضرت مهدی (عج) وکالت دارد. بیان شده که در توقیعی حضرت لعن این شخص را صادر نموده است و شیعیان نیز از او تبری نمودند[6]
- بقیة الله
از القاب حضرت مهدی ارواحنا له الفداء می‌باشد که به معنای باقیمانده خلفای خداوند بر زمین از پیامبران و اوصیاء یا افرادی که حق تعالی توسط آنها بنده‌های خود را باقی داشته و مورد رحمت خویش قرار می‌دهد. اگر چه این لقب عموما برای امام زمان (عج) به کار می‌رود اما از برخی روایات می‌توان دریافت که این لقب به دیگر امامان نیز اطلاق می‌گردد.
- بقیه الانبیاء
بقیه الانبیاء از لقب‌های منتسب به امام مهدی (عج) است. از حکیمه خاتون نقل شده که می‌فرماید: زمانی که امام مهدی به دنیا آمد، ایشان را به نزد برادرم حسن بن علی (ع) بردم؛ پس با دست مبارک خویش روی نورانی ایشان را مسح نموده و فرمود: سخن بگو ای حجت خدا و بقیه الانبیاء و نور الاصفیاء …
- بطن ارزق
بطن ارزق منطقه و شهری است که در زمان ظهور بین پرچم سیاه (ترک و عجم)، پرچم زرد (پرچم فرزن عباس) و پرچم سفیانی در آن جنگ سختی روی می‌دهد و چند ده هزار نفر کشته می‌شوند؛ سفیانی غلبه کرده و بسیاری را قتل عام می‌کند ومراکز قبایل مختلف را به تصرف خویش در می‌آورد. او در میان مردم ابتدا به صورت عادلانه رفتار می‌کند به طوری که مردم با دیدن آن رفتار خواهند گفت که آن‌چه درباره بیدادگری سفیانی به ما گفته‌اند بی اساس است[7]
- بُشر بن سلیمان
بُشر بن سلیمان از فرزندان ابو ایوب انصاری است که به شغل برده فروشی در زمان امام هادی (ع) مشغول بود. او مورد وثوق امام بود و از شیعیان مخلص امام هادی و امام حسن عسکری علیهم السلام است. شخصی را که امام هادی مامور نمود تا کنیز رومی با اوصافی مشخص (خانم نرجس خاتون) را خریداری نماید، همین شخص بود.
- برخاستن در زمان شنیدن نام امام عصر
منتظران ظهور وظایفی دارند که یکی از آنها اظهار ارادت به حضرت و به پا خاستن از جای خود پس از شنیدن نام ایشان است. روایت شده که از امام صادق (ع) سوال شد که به چه دلیل در زمان شنید نام «قائم» لازم است به پا خیزیم؟ حضرت پاسخ داد: برای آن حضرت غیبتی است طولانی و این لقب (مقصود نام قائم) دولت حق آن حضرت و ابراز نمودن تاسف بر غربتش را یادآور می‌باشد. پس آن حضرت از شدت مرحمت و محبتی که به دوستان خویش دارد به هر آن‌که حضرت را بدان لقب می‌خواند نگاهی محبت آمیز می‌نماید. از تجلیل و بزرگداشت آن حضرت است که هر بنده‌ی متواضعی در برابر صاحب عصر خویش- زمانی‌که مولایش به او نگاه نماید- از جای خود به پا خیزد. پس لازم است برخاسته و تعجیل در فرج مولای خویش را از خداوند طلب نماید[8].
- برکت در زمان ظهور
یک دانه انار چندین نفر را سیر می‌سازد و یک خوشه انگور را چند نفر می‌خورند[9] و زمین چند برابر محصول می‌دهد. این عبارات درباره زمان ظهور امام مهدی (عج) است که به یُمن فرمانروایی او همه چیز حتی عمر آدمی، پُر برکت می‌شود[10]
- بدر
بدر مکانی میان شهر مکه و مدینه است که نخستین مقابله اسلام با سپاهیان کفر در آن منطقه و در کنار چاه بدر رخ داد. در آن غزوه که به جنگ بدر معروف است، اگر چه از لحاظ نظامی سپاه کفر برتری داشت و اصحاب پیامبر (ص) تنها 313 نفر بودند اما به اذن پروردگار و با امدادهای غیبی (نزول فرشتگان) مسلمانان پیروز میدان شدند. در ارتباط با بدر و امام زمان (عج) بر اساس روایات می‌توان گفت که حلقه اصلی یاران امام 313 نفر می‌باشند[11]؛ همچنین استوار ماندن بر ولایت در زمان غیبت اجر هزاران شهید از شهدای بدر را برای انسان دارد[12] و فرشتگانی که به یاری رسول خدا (ص) نازل شده بودند به اذن الهی در هنگامه ظهور در جهت یاری امام به اذن الله نازل می‌شوند[13].
- بانوی کنیزان (سید الاماء)
این عبارت تعبیری است که برای مادر امام مهدی (عج)، خانم نرجس خاتون، در روایات استفاده می‌شود. به عنوان مثال درسخنی از امام حسن مجتبی (ع) چنین آمده است: نهمین فرزند برادر من حسین، پسر بانوی کنیزان (سیدة الاماء) است که خدا عمر او را در عصر غیبتش دراز گرداند. آن‌گاه با قدرت خویش او را به شکل جوانی چهل ساله ظاهر می‌سازد تا دانسته شود که حق تعالی به هر چیزی توانا است[14]
- باب لُد
لُد نام روستایی در فلسطین و در حوالی بیت المقدس است. در روایتی از روایات آخر الزمان آمده که حضرت عیسی (ع) بعد از نزول از آسمان دجال را دنبال نموده و در «باب لُد» به او رسیده و نابود می‌کند[15]
- باب ا…
این عبارت یکی از القاب منتسب به امام مهدی (عج) است. در زیارت آل یاسین بیان شده: «السلام علیک یا باب الله …». دراین باره از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمودند: جانشینان رسول خدا (ص)، ابواب خدا هستند، درهایی که به وسیله آنها می‌شود به حق رسید؛ اگر که آنها نبودند، خدای متعال شناخته نمی‌شد[16]
- باب غیبت
باب غیبت دربی در سرداب سامرا است که چوبی بوده و در آن دوران حجره غیبت را از محل نمازگزاردن مردان جدا می‌کرد
- باسط
این واژه یکی از القاب امام مهدی (عج) است و به معنای گستراننده می‌باشد. فیض امام بر اساس آن‌چه که خود ایشان در حدیثی بیان فرموده‌اند همچون آفتابی است که به همه جا می‌رسد و تمامی مخلوقات الهی از آن بهره می‌برند و در عصر ظهور عدل او آنگونه عام و منبسط است که گرگ و گوسفند با هم چرا می‌کنند[17].
منابع:
[1] غیبت نعمانی، ص 126
[2] کافی، ج4، ص243
[3] بحار الانوار، ج52، ص182
[4] کمال الدین و تمام النعمه، ج2، ص654
[5] روضة الواعظین، ص262
[6] کتاب الغیبه، ص 260 و 261
[7] برگرفته از الزام الناصب، ج2، ص180
[8] منتخب الاثر، ص640،ح4
[9] ملاحم و فتن از ابن طاووس
[10] وافی، ج2، ص 113
[11] بحار الانوار، ج52، ص334
[12] معارف و معاریف، ج2
[13] غیبت نعمانی، ص 244
[14] بحارالانوار، ج52، ص279
[15] کشف الغمه، ج3، ص 279
[16] تفسیر البرهان، ج1، ص19
[17] نجم الثاقب، ب2، ص63