شرح دعای ندبه-بخش سوم

در این مطلب شرح فراز سوم دعای ندبه، از ادعیه مأثور امامان علیه السلام که با موضوعیت استغاثه به حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف است را بر اساس کتابی از حجت الاسلام قرائتی با عنوان «شرح قرآنی دعای ندبه» به نگارش در آورده‌ایم[1].

فراز سوم دعای ندبه

اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ عَلَی مَا جَرَی بِهِ قَضَاؤُكَ فِی أَوْلِیَائِكَ الَّذِینَ اسْتَخْلَصْتَهُمْ لِنَفْسِكَ وَ دِینِكَ، إِذِ اخْتَرْتَ لَهُمْ جَزِیلَ مَا عِنْدَكَ مِنَ النَّعِیمِ الْمُقِیمِ، الَّذِی لَا زَوَالَ لَهُ وَ لَا اضْمِحْلَالَ

بار الها ستایش برای توست درباره آن‌چه که برای بنده‌های برگزیده خویش مقدر نموده‌ای و نعمات دائمی خاصی که به آنان عطا کردی.

شرح فراز سوم

حجت الاسلام قرآئتی بیان می‌کند که اگر چه خدای متعال برای تمامی انسان‌ها در طول تاریخ مقدراتی حکیمانه قرار داده و آزمایش‌های گوناگونی مشخص کرده است اما این مقدرات برای آن گروه از انسان‌ها که خاص هستند و ظرفیت بالایی دارند ویژه خواهد بود همانطور که خدای متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «همانا خداوند آدم، نوح، آل ابراهیم و آل عمران را بر جهانیان برگزید[2]».

امام محمد باقر (ع) درباره دو آیه 33 و 34 آل عمران فرمودند: ما از آن افراد برگزیده و باقیمانده آن عترت می‌باشیم.

برخلاف بعضی از افراد که گمان می‌کنند همه رخدادها و مقدرات به صورتی هستند که آدمی از خویش اراده‌ای ندارد و جبر است و بعضی دیگر که می‌پندارند آدمی کاملا مختار است؛ بر اساس تفکر اسلامی مسیر میانه در نظر گرفته می‌شود و آن این است که انسان علاوه بر اختیار، دست خداوند را بر سر خود دارد و نمی‌تواند هر عملی را که اراده نماید، انجام دهد. برای مثال می‌توان به آموزش رانندگی اشاره کرد؛ در آموزش رانندگی علاوه بر شخصی که دارد رانندگی یاد می‌گیرد، تعلیم دهنده هم گاز و ترمز دارد، به این معنا که درست است آن‌که آموزش می‌بیند توانایی گاز دادن و ترمز کردن را دارد اما قدرت او تحت نظر و اراده معلم است؛ گاهی تعلیم دهنده، گاز دادن شخصی که یاد می‌گیرد را درست و به صلاح نمی‌داند پس مانع آن می‌شود. در حقیقت اراده خدای متعال فوق اراده انسان است.

در آیه سی‌ام سوره انسان خداوند متعال فرموده است: «و شما نمی‌خواهید جز این‌که خدا بخواهد …»؛ یعنی اراده و خواست شما در چارچوب اراده حق تعالی است.

روشن است که مسئولیت آدمی به جهت موردی است که انسان اختیار دارد. به عنوان مثال اموری چون خیابان‌کشی، حفاری چاه، لوله‌کشی و شهرسازی در اختیار دولت و سازمان آب می‌باشد ولی باز و بسته کردن شیر آب در خانه بر عهده اهل خانه است و به جهت همین اراده لازم است که در مقابل مصرف آب هزینه پرداخت شود. در نظام آفرینش و امور الهی نیز کارهایی از اختیار آدمی بیرون است همچون خلقت آسمان، زمین و …، همچنین وجود اختیار در انسان اجباری است اما به کارگرفتن آن اراده با انسان خواهد بود؛ به عبارتی بدین سبب که آدمی دارای اختیار است پس نیاز است هزینه آن را پرداخت نماید.

منابع:

[1] برگرفته از سایت بنیاد دعا

[2] آیه 33 آل عمران

 

• تلاوت ترتیل آیه 33 سوره آل عمران – عبدالله مطرود