اسلام دینی است که به تمامی ابعاد زندگی آدمی توجه داشته و برای آن برنامه و احکامی تعیین نموده است تا با استفاده از آن برنامه‌ها و احکام در جهت تعالی و رشد گام بردارد. خورد و خوراک یکی از آن موارد است. همانطور که می‌دانید انرژی آدمی از آن‌چه که می‌خورد و می‌نوشد تامین می‌گردد. از این رو خداوند باری تعالی برای این بخش نیز احکام و برنامه‌هایی ویژه مشخص کرده و بعضی از اغذیه و نوشیدنی‌ها را حلال و برخی دیگر را طبق علم و حکمت نامتناهی خویش حرام کرده است و در این میان وظیفه هر مسلمانی است که همچون یک بنده که تسلیم امر الهی است آن‌ها را شناخته و به کار گیرد. مسکرات یا نوشیدنی‌هایی مستی آور که شراب و الکل را شامل می‌شوند از جمله آشامیدنی‌های حرام دین مبین اسلام به شمار می‌روند که افراد می‌بایست از نوشیدن آن‌ها امتناع کرده و به احکام و استفتائات آن‌ها که به استفتائات مسکرات نیز مشهور هستند مطابق با نظر و فتوای مرجع تقلید عمل نمایند. در این مطلب و برای دسترسی راحت‌تر به احکام و استفتائات بیان شده، به پرسش‌هایی که از آیت ا… مکارم شیرازی در این باره شده‌اند و پاسخ‌هایی ایشان خواهیم پرداخت.
استفتائات مسکرات طبق نظر آیت ا… مکارم شیرازی
- حکم نوشیدن شراب چیست؟
نوشیدن شراب حرام است و از گناهان کبیره به شمار می‌رود. در برخی اخبار نیز بزرگ‌ترین گناه گفته شده است و اگر که شخصی آن را حلال دانسته در صورتی که بداند لازمه‌اش حلال دانستن آن و تکذیب خدا و رسول الله (ص) است، کافر است.
- مخمر آب جو که به شکل پودری است و به هیچ وجه نیز مستی آور نیست، حکم آجو را دارد و حرام می‌باشد؟
این ماده حکم آبجو را ندارد هر چند که نامش آبجو باشد.
- استفاده و خرید و فروش آشامیدنی‌های حلالی که نام برخی از مشروبات الکلی خارجی بر آنان است دارای چه حکمی است؟
این عمل (قرار دادن نام مشروبات حرام بر حلال) دارای اشکالی شرعی است و احتمال می‌رود مقدمه‌ای برای آلوده ساختن جامعه به مشروبات الکلی باشد.
- منظور و معیار شراب چیست؟
شراب هر مایع مست کننده را گویند و آبجو نیز جزو مشروبات الکلی است و حتی آشامیدن یک قطره شراب و کم‌تر از آن نیز حرام می‌باشد.
- ماء الشعیری که متشکل از 5 تا 8 درصد الکل است دارای چه حکمی است؟
الکل به مقدار کم ممکن است در بسیاری از مواد غذایی وجود داشته باشد اما تا زمانی‌که به طور طبیعی مست کننده نباشد و یا ضرر آن اثبات نشود، حکم تحریم بر آن جاری نمی‌گردد.
- نوشیدن الکل رقیق شده که مست کننده نباشد دارای چه حکمی است؟
با توجه به این امر که این عمل تدریجی انجام می‌گردد ابتدا مست کننده است سپس غیر مست کننده و در هنگام مست کننده بودن، نجس می‌باشد؛ این نجاست خواهد ماند و نجس است و آشامیدن آن جایز نمی‌باشد.
- از لحاظ پزشکی به اثبات رسیده که مصرف کم و کنترل شده مشروبات الکلی ضرری برای بدن ندارد و حتی همچون آشامیدنی‌های دیگر سودمند است و با لحاظ کردن این امر که مشروبات الکلی نیز جزو نعمات الهی به شمار می‌روند برای بهره‌مندی از جنبه‌های مثبت و مفید آن، چه اشکالی دارد که همانند دیگر نعمات با شرایط و به میزان خاص مصرف شود؟آیا اگر که شخصی به درجه‌ای از کنترل خود و خودسازی رسیده باشد که در اثرمصرف پایین و کنترل شده معتاد نشده و حتی مست نگردد، آیا جواز مصرف آن وجود دارد؟
نخست این‌که هیچ‌کس بیان نکرده که مشروبات الکلی به میزان کم دارای زیان نیست بلکه مقدار کم آن هم دارای ضرر بوده اما مقدار ضررش کم‌تر است. دوم این‌که هر زمان به مردم چنین اجازه‌ای داده شود، قابل کنترل نخواهد بود و به زودی تمامی جامعه آلوده خواهد شد، به همین دلیل است که شرع مبین اسلام آن را کاملا ممنوع نموده است. علاوه بر این‌ها قانون همواره جنبه عمومی دارد و نمی‌شود اشخاص را به بهانه‌هایی مستثنی نمود.
- تولید ماء الشعیر به دو شیوه انجام می‌گیرد: یک شیوه آن از ابتدا الکل تولید نمی‌شود و یک شیوه دیگر آن این چنین است که الکل تولید شده را بخار می‌کنند. حکم نوشیدن آن‌ها چگونه می‌باشد؟
در شیوه نخست اشکالی ندارد اما اگر که الکل مست کننده تولید گردد، مایع موجود نجس خواهد بود بنابر احتیاط و با تبخیر الکل نجاست رفع نمی‌گردد و در صورتی‌که تردید است که نوشابه از چه روشی تولید شده استفاده از آن بلامانع است.
- اگر که انگور سیاهی در یک ظرف در بسته و در محیط خانه و به دور از آفتاب نگهداری گردد به طوری که مقداری نبات و عسل به آن اضافه شده است و به شکل یک آشامیدنی در آمده باشد، نوشیدنش چه حکمی دارد؟
اگر این مایع به شکل مسکر در آید، نوشیدن آن حرام است.
- آشامیدن آب از بطری شراب دارای چه حکمی است؟
از ظروفی که ویژه این امور می‌باشند، اجتناب کنید.
- با توجه به این امر که یقین به وجود الکل در دوغ کفیر وجود ندارد، آیا نوشیدن آن جایز می‌باشد؟
هر زمان که این ماده به عنوان فرآورده لبنی باعث مستی هر چند خفیف نگردد، نوشیدنش اشکالی ندارد.
- نوشیدن ماء الشعیرهای موجود در بازار ایران دارای چه حکمی است؟
آشامیدن آن‌ها اشکالی ندارد.
تلاوت آیه 67 سوره نحل-محمود علی بنا
وَ مِنْ ثَمَرَاتِ النَّخِيلِ وَ الْأَعْنَابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَكَرًا وَ رِزْقًا حَسَنًا ۗ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ
و از میوه‌های درختان نخل و انگور، مسکرات (ناپاک) و روزی خوب و پاکیزه می‌گیرید؛ در این، نشانه روشنی است برای جمعیّتی که اندیشه می‌کنند!