نوح نبی علیه السلام یکی از انبیاء بزرگ و الوالعزم الهی است که نسبش با واسطه ادریس پیامبر و حضرت شیث به آدم علیه السلام می‌رسد و به سرگذشت قومش در قرآن کریم اشاره شده است. نام نوح (ع) در قرآن کریم و در سوره‌های مختلف بالغ بر چهل بار آمده است و از پیامبرانی به شمار می‌رود که دارای شریعتی خاص و مصحف هستند. درباره حضرت نوح (ع) گفته شده که دعوتشان به توحید جهانی بود و ایشان در طول حیات 2500 ساله در کنار امر مهم رسالت به شغل نجاری نیز مشغول بوده‌اند. در مطلب «داستان حضرت نوح (ع)» به زندگانی این رسول عظیم الشأن بر اساس آیات قرآنی پرداخته شد. حال و در این مطلب با عنوان نوح نبی در احادیث؛ احادیثی که درباره ایشان آمده است به رشته تحریر در آمده‌اند.
نوح نبی در کلام پیامبر
- أوّلُ نَبيٍّ اُرسِلَ ، نُوحٌ[1]
اولین نبی مرسل، نوح علیه السلام می‌باشد.
- أوّلُ الأنبياءِ ، آدَمُ ثُمّ، نُوحٌ و بَينَهُما ، عَشرَةُ آباءٍ[2].
نخستین پیامبران، حضرت آدم است و پس از آن نوح نبی می‌باشد و میان این دو ده پدر فاصله است.
- بَعَثَ اللّه ُ نُوحا لأربَعينَ سَنةًو لَبِثَ في قَومهِ ألفَ سَنةٍ إلاّ خَمسينَ عاما يَدعُوهو عاشَ بعدَ الطُّوفانِ سِتّينَ سَنةً حتّى كَثُرَ النّاسُ و فَشَوا[3].
خدای متعال نوح نبی علیه السلام را در چهل سالگی برگزید و او نهصد و پنجاه سال قومش را به توحید دعوت نمود و پس از طوفان شصت سال زندگی کرد تا آن‌که تعداد مردم بسیار شد.
توجه: روایت‌های دیگری نیز درباره سن نوح علیه السلام وجود دارند که البته از لحاظ اعداد و ارقام متفاوت می‌باشند.
- إنّ رجُلاً قالَ : يا رسولَ اللّهِ ، أ نَبيٌّ كانَ آدَمُ ؟ قالَ : نَعَم ، مُكلَّمٌ . قالَ : كَم بَينَهُ و بينَ نُوحٍ ؟ قالَ : عَشرَةُ قُرونٍ . قالَ : كَم بينَ نُوحٍ و بينَ إبراهيمَ ؟ قالَ : عَشرَةُ قُرونٍ . قالَ : يا رسولَ اللّه ِ ، كَمِ الأنبياءُ ؟ قالَ : مِائةُ ألفٍ و أربعَةٌ و عِشرونَ ألفا . قالَ : يا رسولَ اللّه ِ ، كَم كانتِ الرُّسُلُ مِن ذلكَ ؟ قالَ : ثلاثَمِائةٍ و خَمسَةَ عَشَرَ جَمّا غَفيرا[4]
همانا مردی گفت: ای پیامبر خدا! آدم علیه السلام نبی بود؟ حضرت فرمود: آری، پیامبری بود که خداوند متعال با او سخن گفت. مرد دوباره سوال کرد: میان او و نوح (ع) چه مقدار فاصله است؟ رسول خدا (ص) فرمود: ده قرن.
مرد پرسید: پیامبران چه تعداد هستند؟ حضرت فرمود: 124 هزار پیامبر.
پس مرد در ادامه گفت: چه تعداد از آن‌ها مرسل بودند؟ حضرت پاسخ داد: بسیار، سیصد و پانزده نفر.
نوح علیه السلام در سخن امامان
امام باقر (ع)
- كانَت شَريعَةُ نُوحٍ عليه السلام أن يُعبَدَ اللّه ُ بالتّوحيدِ و الإخلاصِ و خَلعِ الأندادِ و هِيَ الفِطرَةُ الّتي فَطَرَ النّاسَ علَيها و أخَذَ مِيثاقَهُ على نوحٍ عليه السلام و النَّبيّينَ أن يَعبُدوا اللّه َ و لا يُشرِكوا بهِ شيئا و أمَرَهُ بالصَّلاةِ و الأمرِ و النَّهيِ و الحَرامِ و الحَلالِ و لَم يَفرِضْ علَيهِ أحكامَ حُدودٍ و لا فَرْضَ مَوارِيثَ ؛ فهذهِ شَريعَتُهُ[5]
آئین حضرت نوح علیه السلام این بود که خدای تعالی به وحدانیت، اخلاص و بی شریک بودن پرستش شود و این در واقع همان فطرتی می‌باشد که انسان‌ها بر آن سرشته شده‌اند. و (خداوند) از نوح و دیگر انبیاء پیمان گرفت که همانا خدا را عبادت کنند و چیزی را شریک او نکنند و او را به ادای نماز، امر و نهی (امر به معروف و نهی از منکر) و حرام و حلال مکلف نمود و احکام حدود و ارث را بر او فرض نکرد، این آئین نوح بود.
- كانَ بينَ آدَمَ و بينَ نُوحٍ عليهما السلام عَشرَةُ آباءٍ كلُّهُم أنبياءُ اللّه ِ[6].
میان آدم و نوح علیهم السلام ده پدر فاصله بود که هر ده نفر از انبیاء الهی بودند.
- إنّ نُوحا عليه السلام لَمّا غَرَسَ النَّوى، مَرَّ علَيهِ قَومُهُ، فجَعلوا يَضحَكونَ و يَسخَرونَ و يقولونَ: قد قَعَدَ غَرّاسا، حتّى إذا طالَ النَّخلُ و كانَ جَبّارا طُوالاً قَطَعَهُ ثُمّ نَحَتَهُ. فقالوا : قد قَعَدَ نَجّارا. ثُمّ ألّفَهُ، فجَعَلَهُ سَفينَةً. فمَرُّوا علَيهِ فجَعلوا يَضحَكونَ و يسخَرونَ و يقولونَ : قد قَعَدَ مَلاّحا في فَلاةٍ من الأرضِ ، حتّى فَرَغَ مِنها[7]
همانا زمانی‌که نوح علیه السلام هسته (گفته شد هسته خرما می‌باشد) را می‌کاشت، قوم او بر او گذشتند و به تمسخر او پرداختند و شروع به خندیدن او کردند و گفتند: کارش به درخت کاری کشیده است. تا آن‌که درخت بزرگ شد و به نخلی بلند و قوی تبدیل شد. نوح آن را برید و شروع به تراشیدن آن کرد. باز قوم او گفتند: کارش به نجاری نیز کشید. پس در ادامه نوح الوارهای نخل را با یکدیگر ترکیب کرده و کشتی ساخت. باز قوم او که از کنارش می‌گذشتند با تمسخر، استهزاء و خندیدن گفتند: کارش به کشتیبانی در یک دشت رسیده است تا آن‌که نوح نبی کار ساختن کشتی را به پایان رساند.
امام جعفر صادق (ع)
- عاشَ نُوحٌ عليه السلام ألفَي سَنةٍ و خمسَمِائةِ سَنةٍ مِنها ثمانُمِائةٍ و خَمسونَ سَنةً قَبلَ أن يُبعَثَ و ألفُ سَنةٍ إلاّ خَمسينَ عاما و هُو في قَومِهِ يَدعوهُم و مِائتا سَنةٍ في عَمَلِ السَّفينَةِ و خَمسُمِائةِ عامٍ بَعدَ ما نَزَلَ منِ السَّفينَةِ و نَضَبَ الماءُ فمَصَّرَ الأمصارَ و أسكنَ وُلدَهُ البُلدانَ . ثُمّ إنّ مَلَكَ المَوتِ جاءهُ و هُو في الشّمسِ، فقالَ : السّلامُ علَيكَ . فرَدَّ علَيهِ نُوحٌ و قالَ لَهُ : ما جاءَ بكَ، يا ملَكَ المَوتِ ! ؟ فقالَ : جِئتُ لأقبِضَ رُوحَكَ . فقالَ لَهُ : تَدَعُني أدخُلُ مِن الشّمسِ إلَى الظِّلِّ ؟ فقالَ لَهُ : نَعَم ، فتَحَوَّلَ نُوحٌ عليه السلام من الشمس إِلى الظلّ . ثُمّ قالَ : يا مَلَكَ المَوتِ ! فكأنّ ما مَرَّ بِي في الدُّنيا مِثلُ تَحَوُّلي مِن الشّمسِ إلَى الظِّلِّ . فامضِ لِما اُمِرتَ بهِ . فقَبَضَ رُوحَهُ عليه السلام[8]
نوح نبی علیه السلام 2500 سال زندگی کرد. هشتصد و پنجاه سال پیش از آن‌که مبعوث گردد. 950 سال دیگر به دعوت قوم به یکتاپرستی گذشت و 200 سال دیگر را به امر خداوند به ساخت کشتی گذراند و 500 سال پس از پایان طوفان و پایین آمدن از کشتی به ساخت و آبادانی شهرها و قرار دادن فرزندان خود در آن‌ها سپری شد. سپس فرشته مرگ در حالی که نوح در آفتاب نشسته بود بر او ظاهر شد (به نزدش آمد) و گفت: سلام بر تو. نوح نبی پاسخ داد و گفت: به چه کاری آمده‌ای ای فرشته مرگ؟! ملک الموت گفت: آمده‌ام که جان تو را بگیرم. نوح فرمود: اجازه می‌دهی که از آفتاب به سایه بروم؟ فرشته مرگ اجازه داد. نوح سپس گفت: ای فرشته مرگ! عمری که گذشت به اندازه‌ی همین رفتنم از آفتاب به سایه بود. پس آن‌چه را که به آن امر شده‌ای، انجام ده. پس ملک الموت حضرت عزرائیل، جان نوح پیامبر را گرفت.
منبع:
[1] کنزالعمال:32391
[2] کنزالعمال:32274
[3] المستدرك على الصحيحين : ۲/۵۹۵/۴۰۰۵
[4] الدرّ المنثور : ۱/۱۲۶
[5] بحار الأنوار : ۱۱/۳۳۱/۵۳
[6] كمال الدين : ۲۱۴/۲
[7] الكافي : ۸/۲۸۳/۴۲۵
[8] الأمالي للصدوق : ۶۰۲/۸۳۶