و هر صبح منتظران حضرتت دعای عهد را نجوا کنان می‌خوانند به این امید که در کنار تجدید عهد و بیعت با العجل العجل گفتن در پیشگاه خداوند مهربان برای تعجیل در فرجت که فرج و گشایشی برای تمامی جهانیان است، دعا کنند.
دعای عهد دعایی منقول از رئیس مذهب، حضرت صادق (ع) است که بر قرائت آن در دوران غیبت امام مهدی (عج) با هدف تجدید عهد و پیمان تاکید شده است. این دعا متشکل از درودی جامع به امام زمان (ع) از سمت مومنان زن و مرد در شرق و غرب عالم و در خشکی و دریا و از ناحیه پدر، مادر و فرزند است. در این دعا شخص عهد می‌بندد که تا روز قیامت بر بیعت با امام عصر باقی بماند. همچنین از خدای متعال درخواست می‌کند که اگر در زمان حیات، ظهور حضرت را درک نکرد. در هنگامه ظهور او را از قبر بیرون آورده و یاری حضرت را نصیبش گرداند …
در ادامه سلسله مطالب شرح دعای عهد، به شرح و تفسیر فرازهای دیگر این دعا خواهیم پرداخت.
شرح فرازهایی از دعای عهد
- وَ يَا حَيّ بَعْدَ كُلِّ حَيٍّ
و ای زنده پس از هر زنده (حی)!
در فراز قبلی گفته شده بود: ای زنده پیش از هر زنده؛ حال و در ادامه آمده است: ای زنده پس از هر زنده یا همان حی. این کلام نشان دهنده‌ی این امر است که تمامی امور به خدای متعال ختم می‌گردند و پس از پایان‌شان آن‌چه که می‌ماند، خداوند است و جز او چیزی نخواهد بود. مظهر خدای متعال در این صفت از اوصاف الهی نیز، امام است و نمی‌توان بیان کرد که مقصود از این دو فراز آن است که خداوند قبل از وجود مخلوقات بوده و پس از فنا آن‌ها نیز خواهد بود چرا که بنابر این، خداوند هنگامی که بوده و خواهد بود که هیچ موجودی به جز او نبوده و یا نباشد. پس این همچون فراز بعدی است که آمده است:
- وَ يَا حَيّاً حِينَ لاَ حَيَ
و ای زنده در زمانی‌که هیچ زنده‌ای وجود ندارد!
ظاهر این فرازها نشان‌دهنده‌ی تفاوت آن‌ها با یک دیگر است. دو فراز قبل این موضوع شرح داده شد که خداوند قبل و بعد هر چیزی است اما این فراز بیان کننده این امر است که حق تعالی زنده و موجود است حتی زمانی‌که هیچ چیز موجود نباشد مثل پیش از ایجاد. طبق تفسیری که برای فرازهای قبلی استفاده شد می‌توان این فراز را نیز این چنین تفسیر کرد که خداوند هست و چیزی در جایگاه و عرصه‌اش با او نیست.
در هر صورت ارتباط میان این سه فراز با دعای عهد آن است که امام عصر در هر وقتی به ویژه پس از ظهور، این صفات الهی در او جلوه‌گر می‌شوند. پس مبدا و منتهای مردم که خلق خدای متعال هستند او خواهد بود. خلایق در نزد حضرتش معدوم می‌باشند اگر چه در مراتب خویش موجود هستند[1].
- يَا مُحْيِيَ الْمَوْتَى وَ مُمِيتَ الْأَحْيَاءِ
ای زنده کننده مردگان و ای مرده کننده زندگان!
مرده و زنده کردن خلایق همه به دست توانمند و قادر خداوند است اما مقصود از زنده کردن و میراندن در این فراز از دعای عهد ظاهر ساختن باطن خلایق است. به سبب وجود حضرت شرف برخی بر برخی دیگر مشخص می‌گردد؛ گویی برخی زنده هستند و برخی نسبت به آنان مرده می‌باشند.
البته این احتمال نیز می‌رود که مقصود از موت و حیات در این فراز، برخورداری از ایمان و یا عدم داشتن ایمان است چرا که حیات آدمی در حقیقت به ایمان است و مردگی او به کفر. پس هم منظور از احیاء و میراندن آن است که خداوند یا امام به واسطه آزمایش و امتحان که عمده آن ظهور حضرت مهدی ارواحنا له الفداء است سبب می‌شوند که برخی از مردم با ایمان و زنده و برخی از آنان کافر و مرده گردند. همچنین هر زمان که حیات و موت در این فراز همچون فرازهای پیشین در معنای عام آن گرفته شوند، نتیجه، شرف و ضد آن خواهد بود. پس اختصاص به نوع انسان یا حیوان نخواهد داشت و معنی این چنین می‌گردد که خداوند یا امام که جانشین بر حق خداوند است، میزان شرف تمامی خلق می‌باشند و بر اساس نزدیکی اشیاء به ایشان و یا عدم نزدیکی احیاء و ممات تعیین می‌گردد (آن که نزدیک است حی و آن‌که فرسنگ‌ها دور از خداوند و امام است میت در نظر گرفته می‌شود).
منبع:
[1] شرح بیشتر را می‌توانید در سایت اهل البیت بخوانید.