آیا حضرت مهدی (عج) از زمان ظهور خبر دارد؟ این پرسش از دیگر سوالاتی است که در حوزه مهدویت به آن پرداخته شده است و ما در این مقاله قصد داریم به آن بپردازیم.
درباره اطلاع حضرت از زمان ظهور دو نظریه وجود دارد: نظر و رأی نخست ایشان را به زمان ظهور آگاه نمی‌دانند و نظریه دوم ایشان را عالِم به آن گفته‌اند.
- گروه اول که امام را به وقت ظهور غیر مطلع می‌دانند، به احادیث و روایت‌هایی که درباره عدم تعیین وقت برای ظهور در کتب دینی آمده‌اند، تمسک جسته‌اند. در حقیقت زمانی‌که از پیامبر خدا (ص) یا امامان (ع) درباره زمان خروج حضرت مهدی (عج) سوال می‌شد، آنان بیان می‌نمودند که علم به وقت ظهور همانند علم به وقت قیامت انحصارا برای خداوند متعال است. پس چنین سخنی بدین معنا است که حضرت مهدی (عج) از زمان ظهور آگاه نیست. در ادامه به برخی از روایت‌ها اشاره می‌شود:
از امام صادق (ع) روایت شده که ایشان به مفضل فرمودند: ای مفضل! برای آن زمانی تعیین نمی‌کنیم، وقتی نیز نمی‌توان تعیین کرد. ان‌کس که برای ظهورمان زمانی مشخص کند، خویشتن را در علم حق تعالی شریک دانسته و ادعا نموده که از رمز و راز الهی مطلع شده است[1].
شخصی به نام فضیل از امام محمد باقر (ع) سوال نمود: آیا برای امر ظهور زمانی مشخص است؟ ایشان در پاسخ سه مرتبه بیان فرمودند: آن‌ها که وقتی برای آن مشخص می‌کنند، دروغ می‌گویند[2].
در بعضی از روایت‌ها دلیل عدم مشخص کردن وقت بیان شده است؛ در سخنی از امام جواد (ع) آمده است: اگر که برای این امر (ظهور حجت) زمانی معین شود دل‌ها قسی شده و توده مردم از اسام روی گردان می‌شدند. بگویید: چه زود است! چه انداره نزدیک است! تا قلوب انسان‌ها آرام گرفته و فرج نزدیک گردد[3]
- گروه دوم اما نظری به عکس دارند. آنان بر این باورند که تعیین نکردن وقت برای ظهور به معنای عدم علم به آن نیست! حتی روایتی که برای قیامت آمده است نیز با این فرضیه متناقض نیست. عدم مشخص نمودن زمان با عدم علم یکی نیست و متفاوت از هم می‌باشند. همچنین درباره علم ائمه اطهار علیهم السلام بیان شده است که این علم متصل به علم بی نهایت الهی است. پس آنان به گذشته و آینده علم دارند. پس امام مهدی (عج) که معدن علم شناخته می‌شود، به زمان ظهور آگاه هستند.
البته این را می‌توان اضافه کرد که معدن علم بودن امام نیز با مطلع نبودن ایشان از وقت ظهور منافات یا تضادی ندارد، خداوند به هر یک از اولیا و انبیاء میزانی از علم را عطا کرده است، همانگونه که برای رسول الله (ص) به عنوان پیام آور رحمت نیز بر اساس آیه 187 سوره اعراف، علم به زمان وقوع قیامت روشن نبوده است.
بر اساس آنچه که به صورت اجمالی بیان شد می‌توان این‌چنین نتیجه گرفت که اظهار نظر قاطع در این باره ناممکن است و البته علم به جواب نیز سودمند نخواهد بود. و آنچه که امروزه مهم است دعا برای ظهور است که امام مهدی (عج) خود نیز برای این امر دعا می‌کند. دعا برای ظهور می‌تواند این امر را نزدیک‌تر کند. در واقع اگر چه خداوند برای ظهور زمانی را تعیین کرده است اما ظهور تنها در آن زمان اتفاق نمیافتد چرا که امر ظهور امری مشروط است به همین دلیل است که دعا و آماده سازی فضا برای ظهور می‌تواند مقدمه‌ای برای این امر بزرگ باشد.
منابع:
[1] بحارالانوار، ج53، ص2، یاب 28
[2] الغیبه طوسی، ص425
[3] الغیبه نعمانی، ص296