احادیث قدسی، ربانی یا الهی سخنانی هستند که رسول خدا (ص) از خدای متعال نقل می‌کند. حدیث قدسی از لحاظ معنا از سوی خداوند و از نظر لفظ از سمت رسول الله (ص) است. در واقع حدیث قدسی که عموما با «قال الله» شروع می‌شود آن است که از سمت پروردگار از طریق الهام به واسطه ملائکه یا رویا (خواب) به پیامبر (ص) رسیده و پیامبر با عبارات خویش از آن‌چه که رسیده خبر می‌دهد. این حدیث گرچه از سمت خداوند است اما قرآن بر آن برتری دارد چرا که لفظ قرآن کریم نیز از حق تعالی است. در حقیقت علاوه بر قرآن کریم و کتب انبیاء گذشته سخنانی توسط پیامبران نقل شده است که از خداوند متعال هستند
احادیث قدسی روایت شده
- اِنَّ اللّه َ جل جلاله يَقُولُ:عَبْدى ! خَلَقْتُ الأَشياءَ لِأَجْلِك وَ خَلَقْتُكَ لِأجْلى، وَ هَبْتُكَ الدُّنْيا بالإِحسانِ وَ الآخِرَةَ بِالإِيمانِ[1].
همانا خداوند- جل جلاله- فرمود: بنده‌ام! اشیاء را به خاطر تو آفریدم و تو را به خاطر خودم. دنیا را از روی احسان به تو بخشیدم و آخرت را به جهت ایمان به تو دادم.
- قالَ اللّه ُ جل جلاله لِداوود عليه السلام: اَحِبَّنى وَ حَبِّبْنى اِلى خَلْقى. قال عليه السلام: يارَبِّ نَعَمْ، اَنَا اُحِبُّكَ فَكَيْفَ اُحَبِّبُكَ اِلى خَلْقِكَ؟ قَالَ جل جلاله: اُذْكُرْ اَيادِىَّ عِنْدَهُمْ فَاِنَّكَ اِذا ذَكَرْتَ ذلِكَ لَهُمْ اَحَبُّونى[2]
خداوند- جل جلاله- به داوود (ع) فرمود: من را دوست بدار و من را در نزد خلقم محبوب نما، داوود (ع) فرمود: پروردگارم باشد، من تو را دوست می‌دارم، پس چگونه تو را در نزد خلقت محبوب نمایم؟ خداوند فرمود: نزدشان نعمات من را یاد کن، پس تو اگر که نعمت‌هایم را در نزد آنان یاد کنی من را دوست خواهند داشت.
- يَقُولُ اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ: اَلشّابُّ الْمُؤمِنُ بِقَدَرى، اَلرّاضى بِكتابى، اَلقانِعُ بِرِزْقى، اَلتّارِكُ شَهْوَتَهُ مِنْ اَجْلى، هُوَ عِنْدى كَبَعْضِ مَلائِكتى[3]
خداوند عز و جل می‌فرماید: جوانی که به تقدیر من مومن، به کتاب من راضی و خشنود و به رزق و روزی‌ام قانع است و شهوت خویش را به خاطر من ترک کند، او در نزد من همچون برخی از فرشتگانم است.
- قالَ اللّه ُ تَعالى: اَهْلُ طاعَتى فى ضِيافَتى وَأَهْلُ شُكْرى فى زيارَتى وَ اَهْلُ ذِكْرى فى نِعْمَتى وَ اَهْلُ مَعْصِيَتى لا أُؤْيِسُهُمْ مِنْ رَحْمَتى، اِنْ تابُوا فَأَنَا حَبيبُهُمْ وَ اِنْ مَرِضُوا فَأَنا طَبيبُهُمْ، اُداويهِمْ بِا لْمِحَنِ وَ المَصائِبِ لاُِطَهِّرَهُمْ مِنَ الذُّنُوبِ وَ الْمَعائِبِ.[4]
خداوند تعالی فرمود: اهل طاعت من در ضیافت من و شُکرگذارانم در دیدار من و آنان که به ذکر من مشغول هستند در نعمت من قرار دارند و اما آنان که معصیت و نافرمانی‌ام را می‌کنند، آن‌ها را از رحمت خویش نومید نمی‌سازم،همانا اگر که توبه کردند من دوست دار آن‌ها هستم و اگر که بیمار گشتند همانا من طبیب آن‌ها هستم و با سختی‌ها و مصیبت‌ها آنان را مداوا می‌کنم تا از گناهان و عیوب آنان را طاهر و پاک سازم.
-
- يا بن آدم، كلٌّ يُريدك لأجله، وأنا أُريدك لأجلك، فلا تفرَّ منّي[5]
ای فرزند آدم همه تو را برای خود می خواهند و من تو را به خاطر خودت می خواهم. پس از من مگریز.
- قالَ اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ لِداوود عليه السلام: يا داوود! بَشِّرِ الْمُذنِبينَ وَ أَنْذِرِ الصِّدّيقينَ. قالَ عليه السلام : كَيْفَ اُبَشِّرُ الْمُذنِبينَ وَ اُنْذِرُ الصِّدّيقينَ؟ قالَ جل جلاله : يا داُوودُ! بَشِّرَ الْمُذنِبينَ أَنّى أَقْبَلُ التَّوبَةَ وَ اَعْفُو عَنِ الذَّنْبِ، وَ أَنْذِرِ الصِّدّيقينَ أَنْ لا يُعْجِبُوا بِاَعْمالِهِمْ، فَاِنَّهُ لَيْسَ عَبْدٌ أَنْصِبُهُ لِلْحِسابِ الاّهَلَكَ.[5]
خدای عز و جل به داوود (ع) فرمود: ای داوود! به گناهکاران بشارت ده و صدیقین را انذار نما. داوود فرمود: چگونه گناهکاران را بشارت و صدیقین را انذار کنم؟! خداوند-جل جلاله- فرمود: ای داوود! به گنهکاران بشارت ده کم من توبه را می‌پذیرم و از گناه می‌گذرم و صدیقین را انذار کن که اعمالشان مایه عُجبشان نشوند، چرا که خداوند هیچ بنده‌ای را به پای حساب نمی‌کشد جز این‌که هلاک گردد.
- قال الله تعالي: ما تَقَرَّبَ اِلَىَّ عَبْدٌ بِمِثْلِ أَداءِ مَا افْتَرَضْتُ عَلَيْهِ ، وَ لا يَزالُ عَبْدى يَتَنَفَّلُ لى حَتّى أُحِبَّهُ وَ مَتى اُحِبُّهُ كُنْتُ لَهُ سَمْعاً وَ بَصَرا وَ يَدا وَ مُؤيِدا، اِنْ دَعانى أَجَبْتُهُ ، وَ اِنْ سَأَلَنى أَعْطَيْتُهُ[6]
خداوند متعال فرمود: بنده، با هیچ چیز همچون ادا نمودن آن‌چه که بر او واجب نموده‌ام به من نزدیک نمی‌شود، بنده‌ام همواره با انجام نافله‌ها به جایی می‌رسد که او را دوست می‌دارم و هر وقت او را دوست داشتم، برایش گوش و چشم و دست و پشتیبان خواهم بود، اگر که من را بخواند، او را اجابت می‌نمایم و اگر که از من طلب کند به او عطا کنم.
- عَنِ الصّادِقِ عليه السلام قالَ أَوْحَى اللّه ُ اِلى نَبىٍّ مِنَ الأنبِياءِ: قُلْ لِلْمُؤْمِنينَ لايَلْبَسُوا لِباسَ اَعْدائى، وَ لايَطْعَمُوا مَطاعِمَ اَعْدائى وَ لا يَسْلُكُوا مَسالِكَ اَعْدائى، فَيَكُونُوا اَعْدائى كَماهُمْ اَعْدائى[7]
امام صادق علیه السلام روایت فرمودند: خداوند به پیامبری از انبیاء وحی نمود: به مومنان بگو که لباس دشمنان من را به تن نکنند، و طعام دشمنان من را نخورند و طریق و مسلک دشمنانم را نروند، پس دشمنان من خواهند شد همان‌گونه که آنان دشمنان من هستند
- وَ عَنْ أَبى عَبدِاللّه عليه السلام قالَ: قالَ اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ: أَنـَا خَيْرُ شَريكٍ، مَنْ أَشرَكَ مَعى غَيْرى فىعَمَلٍ لَمْ أَقْبَلْهُ اِلاّ ما كانَ لى خالِصا[8]
و از امام صادق روایت شده که فرمودند: خداوند عز و جل فرمود: من برترین شریک هستم، هر آن‌کس که به همراه من شریکی دیگر قرار دهد، هر آن‌چه انجام دهد از او نخواهم پذیرفت مگر این‌که برای من (عمل) خالص باشد
ادامه مجموعه احادیث قدسی:
- اِنّ اللّه َ يَقُولُ: يا ابْنَ آدَمَ! فى كُلِّ يَوْمٍ يأتى رِزقُكَ وَ اَنْتَ تَحْزَنُ وَ يَنْقُصُ مِنَ عُمْرِكَ وَ اَنْتَ لا تَحْزَنُ، تَطْلُبُ ما يُطْغيكَ وَ عِنْدَكَ ما يَكْفيكَ[9]
همانا خدوند می‌فرماید: ای فرزند آدم! هر روز رزق و روزی‌ات به تو می‌رسد و تو اندوهگین می‌گردی و از عمر تو کم می‌شود و تو غمگین نمی‌گردی.آن‌چه را که موجب طغیان تو می‌شود را می‌جویی و در نزد تو چیزی است که کفایتت را می‌کند.
- عَنِ الرِّضا عليه السلام في حَديثِ سِلسِلَةِ الذَّهَبِ عَن جَبرَئيل: سَمِعتُ اللّه َ يَقُولُ: «لا اِلهَ اِلاّ اللّه ُ» حِصْنى، فَمَنَ دَخَلَ حِصْنى أَمِنَ مِنْ عَذابى.[10]
از امام رضا (ع) در حدیث سلسله الذهب از جبرئیل روایت شده که می‌فرماید: شنیدم که حق تعالی می‌گوید: عبارت «لا اله الا الله» دژ من است، هر آن‌کس که به آن وارد گردد از عذاب من در امان است.
- قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله، قالَ اللّه ُ جَلَّ جَلالُهُ: ما آمَنَ بى مَنْ فَسَّرَ بِرَأْيِهِ كَلامى، وَ ما عَـرَفَنى مَنْ شَبَّـهَنى بِخَـلْقى، وَ ما عَلى دينى مَنِ اسْتَعْمَل الِقياسَ فى دِينى[11]
رسول خدا (ص) فرمودند که خداوند- جل جلاله- فرمود: به من ایمان نیاورد آن‌که سخن من را به رأی و نظر خود تفسیر نمود، و من را نشناخت آن‌کس که من را به آفریده‌هایم تشبیه نمود، و بر دین من نیست آن‌که از قیاس در دین من استفاده نمود.
- قالَ الباقِرُ عليه السلام ، قالَ اللّه ُ تَعالى: لَأُعَذِّبَنَّ كُلَّ رَعيَّة ٍ فى الأِسلامِ دانَتْ بِوِلايَةِ كُلِّ اِمامٍ جائِرٍ لَيْسَ مِنَ اللّه ِ، وَ اِنْ كانَتِ الرَّعِيَّةُ فى أَعْمالِها بَرَّةً تَقيَّةً. وَ لَأَعْفُوَنَّ عَنْ كُلِّ رَعيَّةٍ فِى الأِسلامِ دانَتْ بِوِلايَةِ كُلِّ اِمامٍ عادلٍ مِنَ اللّه ِ وَ اِنْ كانَتِ الرَّعِيَّةُ فى أَنْفُسِها ظالِمَةً مُسيئَةً[12]
امام باقر (ع) فرمودند: خداوند تعالی فرمود: در دین اسلام هر مردمی را که به ولایت و سرپرستی هر رهبر ستمگری تن بدهند که از سمت خدا نیست، به طور حتم عذاب خواهم داد، هر چند آنان در اعمال خویش نیکوعمل و متقی باشند. و در دین اسلام قطعا گذشت خواهم نمود از مردمی که رهبری پیشوای عادلی که از سمت خدا است را قبول کنند، هر چند آنان در کارهای خود ستمگر و بدکار باشند.
- قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله يَقُولُ اللّه ُ تَبارَكَ وَ تَعالى: يَا ابْنَ آدَمَ! ما تُنْصِفُنى، اَتَحَبَّبُ اِلَيْكَ بِالنِّعَمِ وَ تَتَمَقَّتُ اِلَىَّ بِالمَعاصى، خَيْرى عَلَيْكَ مُنزَلٌ وَ شَرُّكَ اِلَىَّ صاعِدٌ، وَ لا يَزالُ مَلَكٌ كَريمٌ يَأْتينى عَنْكَ كُلَّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ بَعَمَلٍ قَبيحٍ[13]
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: همانا خداوند تبارک و تعالی فرمود: ای فرزند آدم! با من منصف نیستی، من با نعمات نسبت به تو دوستی نموده و محبت می‌کنم و تو با معاصی و زشتی‌ها دشمنی‌ام را می‌کنی. خیر من بر تو نازل می‌شود و شر و بدی‌ات به سوی من بالا می‌آید، و همواره مَلکی بزرگوار هر روز و شب از سمت تو گزارش عملی زشتی را برایم می‌آورد.
منابع:
[1] الجوهر السنیه، ص284
[2] بحارالانوار، ج 14، ص 38
[3] كنز العمّال، ج 15، ص 786
[4] الجواهر السنيّه، ص 286
[5] المواعظ العددیه، ص 419
[6] اصول كافى، ج 2، ص 314
[7] توحيد صدوق، ص 400
[8] الجواهر السنيه، ص 268
[9] الجواهر السنيه، ص 275
[10] بحارالانوار، ج 74، ص 44
[11] معانى الاخبار، ص 371
[12] بحارالانوار ، ج 2، ص 297
[13] اصول كافى ، ج 1، ص 376
[14] بحارالانوار، ج 74، ص 19