برای ظهور و قیام امام مهدی (عج) علائم و رخدادهایی ذکر شده‌اند که برخی از آن‌ها نظیر خروج یمانی، خسف بیداء، کشته شدن نفس زکیه و ندا آسمانی حتمی و بعضی دیگر همچون خروج دجال، قیام سید حسنی و خروج خراسانی از علائم و نشانه‌های غیر حتمی ظهور حضرت که بر اساس تحقق شرایط، محقق می‌گردند، گفته شده‌اند [1]. این علائم و نشانه‌ها اقتباس شده از احادیث و روایت‌هایی است که در کتب معتبر حدیثی از امامان معصوم علیهم السلام نقل شده‌اند و با بررسی آن‌ها توسط محققان و اندیشمندان حوزه مهدویت و تحلیل صحیح آن‌ها در طی دوران مختلف بیان گردیده‌اند تا از ورود خرافات و شائبه‌ها به این حوزه که یکی از مهم‌ترین حوزه ها است، جلوگیری شود. در ادامه قصد داریم با تکیه بر سه مصدر حدیثی معتبر در بحث مهدویت که عبارتند از کمال الدین و تمام النعمه، الغیبة نعمانی و الغیبة شیخ طوسی، احادیث و روایت‌های معتبر در این باره را به عنوان سندی صحیح در اختیار شما منتظران و محبان آن حضرت قرار دهیم.
نشانه‌های ظهور در کتاب کمال الدین و تمام النعمه
- در حدیث معراج رسول الله (ص) فرمودند: گفتم: الهی و سیدی! آن چه وقت خواهد بود؟ خداوند وحی نمود: آن هنگامی خواهد بود که عِلم برداشته شود و جهل نمایان گردد، قاریان افزون شوند و عمل به فرامین قرآن اندک شود، کشتار بسیار گردد، فقیهان هادی کم و فقهای گمراهی و خائنان زیاد شوند، شاعران فراوان شوند، امت تو قبورشان را مسجد نمایند، قرآن‌ها زیور و مساجد زینت گردند، جور و فساد فزونی یابد، منکر آشکار و امت تو به آن فرمان داده و از معروف باز دارند، مردان به مردان و زنان به زنان بسنده می‌کنند، امیران کافر گشته و اولیاء آنان فاجر و یارانشان ظالم و اندیشمندانشان فاسق شوند و در این وقت سه خسوف ایجاد می‌شود: خسوفی در مشرق، خسوفی در مغرب و خسوفی در جزیره العرب. بصره به دست یکی از ذریه تو خراب گردد و زنگیان از وی اطاعت کنند و یکی از اولاد حسین بن علی (ع) قیام نماید و دجال از مشرق و از سیستان خروج کند و سفیانی ظاهر شود [2].
- از امام رضا (ع) نقل شده که فرمودند: او قبل از خروج غیبت نماید. پس آن هنگام که خروج کرد، زمین به نور او روشن شود و در بین مردم میزان عدالت را وضع کند. پس هیچ کس به دیگری ظلم نمی‌کند و او شخصی است که زمین برای او در هم می‌پیچد و برای او سایه‌ای نیست و او فردی است که از آسمان منادی او را به اسم ندا دهد و به وی دعوت کند، به گونه‌ای که تمامی اهل زمین آن را بشنوند، (منادی) می‌گوید: همانا که حجت خدا در کنار خانه خدا ظاهر شد، پس او را پیروی کنید که حق با او و در او است. و این همان کلام خداوند متعال است آن‌جا که فرمود: همانا اگر که بخواهیم، از آسمان بر آن‌ها آیه‌ای نازل می‌کنیم که گردنهایشان در مقابل آن خاضع شوند. [3]
نشانه‌ها و علائم ظهور در الغیبة نعمانی
- محمد بن مسلم از امام باقر (ع) نقل کرده که می‌فرمایند: سفیانی شخصی سرخ رو، سفید پوست و زاغ چشم است. هیچ گاه خداوند را پرستش نکرده و هیچ وقت نه مکه و نه مدینه را دیده است و می‌گوید: پروردگارا خون خود را از مردم می‌طلبم هر چند که با رفتن در آتش باشد، یا رب خون خود را از مردم می‌طلبم هر چند که با رفتن در آتش باشد [4].
- عُمر بن حنظله از امام جعفر صادق (ع) روایت کرده که ایشان فرمودند: برای قائم پنج نشانه (علامت) است، ظهور سفیانی و یمانی، صیحه آسمانی، کشته شدن نفس زکیه و خسف بیداء (فرو رفتن زمین در منطقه ای به نام بیداء) [5]
- فضیل بن یسار از امام محمد باقر علیه السلام روایت کرده که فرمودند: از بین کارها اموری موقوف (به شرایط وابسته هستند) و کارهایی حتمی می‌باشند و سفیانی از امور حتمی است که گریزی از آن نخواهد بود. [6]
نشانه‌های ظهور امام مهدی (عج) در غیبت طوسی
- حسن بن صیقل روایت می‌کند که از امام جعفر صادق علیه السلام شنیدم که فرمودند: همانا قائم قیام نمی‌کند مگر هنگامی که ندا کننده‌ای از آسمان، ندا دهد به گونه‌ای که دختران در خلوت خانه و اهل مغرب و مشرق آن را بشنوند و آیه چهارم سوره شعراء «همانا اگر که بخواهیم از آسمان برای آنان نشانه‌ای نازل می‌کنیم، پس بر آن گردن می‌نهند و در برابر آن خاضع گردند» در این باره نازل گردیده است [7].
- ابو حمزه ثمالی بیان کرد که به خدمت اباعبدالله امام صادق علیه السلام عرض نمودم که امام محمد باقر (ع) فرموده بودند: خروج سفیانی، ندای آسمانی و طلوع نمودن خورشید از مغرب از جمله امور حتمی هستند و چیزهای دیگری را نیز بیان فرمودند که آنان نیز جزو محتومات هستند (در آنان تغییری نیست و رخ خواهند داد). امام صادق (ع) در پاسخ فرمودند: و اختلاف بنی فلان (گفته شده بنی عباس هستند)، کشتن نفس زکیه و خروج قائم نیز از امور حتمی هستند و رخ می‌دهند.
ابو حمزه ثمالی می‌گوید که عرض کردم: ندا آسمانی چگونه است؟ امام پاسخ دادند: ندا کننده‌ای از آسمان در اول روز ندا می‌دهد به شکلی که هر قوم آن را به زبان خویش می‌شنود و ندا این است: آگاه باشید که حق با علی و شیعیان اوست. سپس ابلیس در آخر روز ندا می‌دهد. ندایی که منشأ آن در زمین است و آن ندا این است: بدانید که حق با عثمان و پیروان اوست و در آن هنگام اهل باطل در این‌که کدامین حق است تردید می‌کنند [8].
- شخصی به نام عامر بن وائله از امام علی علیه السلام نقل می‌کند که ایشان فرمودند: رسول الله (ص) فرمود: از ده چیز پیش از قیامت (و ظهور امام مهدی (عج)) گریزی نیست (یعنی حتما رخ می‌دهند): خروج سفیانی و دجال، آمدن دخان و دابة الارض (مخلوقی ناشناخته که از زمین خارج شده و مومنان و کافران را از یکدیگر جدا می‌کند)، قیام قائم، طلوع خورشید از مغرب، نزول حضرت عیسی (ع)، فرو رفتن زمین در مشرق و خسف زمین در جزیره العرب (سرزمین بیداء) و آتشی که از قعر زمین در منطقه‌ای به نام عدن بیرون می‌آید و مردم را به سوی محشر می‌کشاند. [9]
منابع:
[1] در دو مطلب «حتمی ترین نشانه های ظهور حضرت مهدی (عج)» و «برخی از علائم غیر حتمی ظهور حضرت مهدی (عج)» به شرح این نشانه ها پرداخته شد.
[2] کمال الدین و تمام النعمه، باب 23، ح 1
[3] آیه چهار سوره شعراء
[4] الغیبة نعمانی، باب هجدهم، ح 18
[5] الغیبه نعمانی، باب14، ح 5
[6] الغیبه نعمانی، باب 18، ح 3
[7] غیبت طوسی، فصل یک، ح 134
[8] غیبت طوسی، فصل هفتم، ص 425
[9] غیبت طوسی، فصل هفتم، ص 426
- تلاوت تحقیق آیه 4 سوره شعراء – عبدالباسط
إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمَاءِ آيَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِينَ
اگر ما اراده کنیم، از آسمان بر آنان آیه‌ای نازل می‌کنیم که گردنهایشان در برابر آن خاضع گردد!