خرما از میوههای بسیار مقوی و توصیه شده در دین اسلام است که در قرآن مجید بیش از ده بار به درخت آن در آیات مختلف اشاره شده و روایتهای بیشماری نیز درباره فواید خوردن آن در اوقات مختلف آمده است. امروزه نیز محققان علم تغذیه به فواید بسیار این میوه بهشتی اشاره کرده و آن را منبعی برای بسیاری از مواد معدنی و ویتامینهای مورد نیاز بدن دانستهاند. در این میان برخی به این موضوع اشاره کردهاند که پیامبر (ص) و امامان بزرگوار به خوردن تعداد فرد خرما سفارش کردهاند و از مصرف خرما به تعداد زوج سخنی به میان نیامده است. پس لازم است خرما را به صورت فرد مصرف نمود و از خوردن تعداد زوج آن اجتناب کرد. آیا این موضوع درست است؟ در ادامه و برای رسیدن به پاسخ مناسب به بررسی منابع روایی و حدیثی موجود خواهیم پرداخت.
زوج یا فرد مصرف کردن خرما در منابع روایی و حدیثی
با بررسی ها و کاوشهای صورت گرفته در احادیث و روایتهای موجود در کتب متقدم و متاخر شیعه احادیثی با چنین مضمونی که خوردن خرما به تعداد زوج را منع کرده باشد یا تاکید به فرد بودن تعداد کرده باشد، وجود ندارد. در کتاب المحاسن خالد برقی که به عنوان یکی از قدیمیترین منابع روایی تشیع به شمار میرود اگر چه روایتهایی در خصوص خرما و رطب وجود دارند اما به این نکته و موضوع اشارهای نشده است. همچنین در کتاب کافی مرحوم کلینی نیز اگر چه در جلد ششم بیست روایت در باب خرما بیان شده است اما معنای مضمون مورد نظر را نمیدهند. در بحارالانوار مرحوم مجلسی نیز اگر چه به مبحث خرما با محوریت نقل روایتها پرداخته شده است (جلد63، ص23) اما حدیثی با چنین مضمونی به چشم نمیخورد. در واقع آنچه که در احادیث مشاهده میشود فعل ائمه معصوم است نه تقید به انجام دادن یا ندادن کاری. در ادامه به برخی از این احادیث به عنوان نمونه اشاره خواهد شد.
- پیامبر خدا در روز عید فطر از خانه بیرون نمیرفت مگر آنکه سه، پنج، هفت و … خرما را به شکل فرد تناول مینمود[1].
- نقل شده که حضرت رسول (ص) فرمودند: هر آنکس که هفت عدد خرما را در زمان خواب تناول کند، از درد قولنج شفا خواهد یافت و سموم و انگل از بدنش دفع میگردد[2].
- همچنین از حضرت محمد (ص) روایت شده که آن کس که در زمان صبح، هفت خرما بخورد، سموم تا شب به او ضرری نمیرسانند[3].
- از امام جعفر صادق علیه السلام نیز نقل شده که ایشان فرمودند: هر آن کس که روزی هفت دانه خرمای عجوه باغستان عالبه را به شکل ناشتا تناول نماید، سَم (زهر)، سحر و جادو وشیطان به او زیانی نمیرساند[4].
همانطور که مشاهده میشود تأکید و تقیدی بر خوردن تعداد فرد یا زوج خرما نیست.
پس از بررسی احادیث و روایتها لازم است گفته شود که در برخی از سایتها اینگونه آمده است که تحقیقات علمی در این رابطه انجام گرفته شده و این نتیجه به دست آمده است که مصرف خرما به تعداد فرد باعث تولید انرژی در بدن میگردد و این انرژی به شکل نور آبی و نامرئی اطراف بدن را فرا میگیرد اما اگر که تعداد خرمای خورده شده زوج باشد به شکل شکر در بدن ذخیره میشود. این نتیجه در حال حاضر از منبع موثق و علمی منتشر نشده به همین جهت نمیتوان به آن استناد کرد.
منابع:
[1] محمد بن حبان بن أحمد بن حبان بن معاذ، صحیح ابن حبان بترتیب ابن بلبان، محقق، شعیب ارنؤوط، ج 7، ص 53، بیروت، مؤسسه الرساله، چاپ دوم، 1414ق
[2] ابن حیون، نعمان بن محمد مغربی، دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام، محقق، مصحح، فیضی، آصف، ج 2، ص 148، قم، مؤسسة آل البیت (ع)، چاپ دوم، 1385ق
[3] نیسابوری اسفرایینی، یعقوب بن إسحاق بن إبراهیم، مستخرج أبو عوانة، تحقیق، دمشقی، أیمن بن عارف، ج 5، ص 189، بیروت، دار المعرفة، چاپ اول، 1419ق
[4] کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 6، ص 349، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق