در مطالبی دیگر برنامه های فرهنگی و اجتماعی حکومت مهدوی معرفی گشته و بررسی شدند. در این مطلب و در ادامه مباحث قبلی به بررسی برنامه های اقتصادی حکومت امام زمان (عج) خواهیم پرداخت.
برخورداری از اقتصاد سالم نشانه‌ای از یک جامعه سالم است. در واقع اگر که بهره‌وری از منابع و ثروت‌هایی که در جامعه وجود دارند، به درستی انجام گیرد و امکانات تولید ثروت و توزیع آن به دست گروه خاصی نباشد و حکومتِ مستولی بر جامعه، به تمامی اقشار توجه نماید و این امکان را فراهم آورد که استفاده از منابع و سرمایه‌ها برای همه مهیا باشد، قطعا جامعه‌ای ایجاد می‌گردد که در کنار پیشرفت در اقتصاد، رشد معنوی آن نیز بیشتر می‌شود. در قرآن مجید و احادیث و روایات نقل شده از بزرگان معصوم (ع) نیز به جنبه اقتصادی حیات انسان‌ها در کنار دیگر جنبه‌های مهم زندگی توجه شده است. پس در حکومت امام زمان (عج) که برترین حکومت‌های روی زمین است و قوانین آن بدون هیچ کمی و کاستی تماما برگرفته از کلام خداوند و سخن ائمه علیهم السلام است، برای جنبه اقتصادی و معیشتی مردم به هدف داشتن زندگی خوب برنامه‌هایی تدوین شده که به توزیع عادلانه مواهب و ثروت‌ها و ساماندهی تولید می‌انجامد. در ادامه برخی از مهم‌ترین برنامه‌های اقتصادی حکومت امام زمان (عج) مورد بررسی قرار می‌گیرند.
مهم‌ترین برنامه‌های اقتصادی حکومت امام زمان (عج)
برخی از مهم‌ترین برنامه‌های اقتصادی حضرت بقیه الله (عج) پس از ظهور عبارتند از:
-
استفاده درست از منابع و مواهب طبیعی
استفاده درست از منابع و مواهب طبیعی خداوندی یکی از اموری است که امام مهدی (عج) در زمان حکومت به آن توجه خواهد نمود. امروزه بهره‌وری نادرست از منابع و مواهب الهی از مشکلات عمده اقتصادی در کل جهان به شمار می‌رود، در واقع نه از آب به درستی استفاده می‌شود نه تمام ظرفیت خاک به کار گرفته خواهد شد. اما در زمان حکومت امام مهدی (عج) این گونه نیست و علاوه بر بهره وری درست از منابع، نعمات آسمان و زمین سخاوتمندانه به یُمن حکومت حق برای اهل زمین خارج می‌گردند تا به عنوان سرمایه‌ای بزرگ برای پی ریزی اقتصاد درست و سالم به کار گرفته شود. در این باره از امام علی علیه السلام روایت گردیده که فرموده‌اند: … و چون قائم ما قیام نماید آسمان باران می‌ریزد و زمین نبات (گیاه) خود را خارج می‌سازد … [1]
-
توزیع ثروت به شکل عادلانه میان تمامی اقشار جامعه
همانطور که می‌دانید در جوامع بشری به این دلیل اقتصاد همواره ناسالم می‌باشد که ثروت موجود در جامعه تنها در دست قشر خاصی از مردم می‌باشد و آن‌ها طبق منافع شخصی و گروهی خود در آن دخل و تصرف می‌کنند. و دیگر اقشار جامعه که درصد بیشتر جمعیت را به خود اختصاص داده‌اند، از آن بی بهره هستند. ولی زمانی که امام مهدی (عج) ظهور می‌کنند با تمامی این موارد برخورد نموده و ثروت را در اختیار تمامی اقشار جامعه خواهد گذاشت و عدالت را در این زمینه فراهم خواهد نمود. امام محمد باقر علیه السلام درباره توزیع عادلانه ثروت در بین تمامی اقشار در حکومت حضرت مهدی (عج) فرموده‌اند: إِذَا قَامَ قَائِمُ أَهْلِ الْبَیْتِ قَسَّمَ بِالسَّوِیَّةِ وَ عَدَلَ فِی الرَّعِیَّةِ …[2]، زمانی که قائم ما اهل بیت قیام نماید، (اموال و ثروت) را به طور مساوی تقسیم می‌نماید و در بین مردم به عدل رفتار می‌کند …
همچنین از رسول اکرم (ص) روایت شده که می‌فرمایند: اُبَشِّرُکُم بالمَهدیِ یَبعَثُ فی اُمَّتی عَلی إختلافٍ مِنَ النّاسِ وَ زَلازِلَ یَملاُ الأَرضَ قِسطاً وَ عَدلاً کَما مُلِئَتْ جَوراً وَ ظُلماً یَرضی عَنهُ ساکِنُ السَّماء وَ ساکِنُ الأَرضِ یُقَسِّمُ المالَ صِحاحاً فَقالَ رَجُلٌ ما صِحاحاً قال (علیه السّلام): بالسَّویَّهِ بَینَ الناسَ وَ یَملاُ اللهُ قُلوبَ اُمَّةِ مُحمدٍ (صلی الله علیه و آله و سلم) غِنیً وَ یَسَعُهُم عَدلُهُ، حَتی یَأمُرَ مُنادِیاً یُنادی یَقُولُ مَن لَهُ فی المالِ حاجَةُ فَما یَقُومُ مِنَ الناسِ إلا رَجلٌ واحِدٌ [3].
شما را به ظهور حضرت مهدی (عج) بشارت می‌دهم، زمین را پُر از عدل خواهد کرد همانطور که از ظلم و ستم پُر گشته. ساکنان آسمانها و زمین از او راضی می شوند و مال و ثروت را به طرز درستی تقسیم می کند. شخصی از پیامبر (ص) سوال کرد: تقسیم درست ثروت به چه معناست؟ حضرت فرمودند: به طور برابر و مساوی میان مردم. در ادامه فرمود: قلوب پیروان محمد (ص) را از بی نیازی مملو می‌سازد، عدالت او همه را فرا می‌گیرد تا جایی که امر می‌کند فردی با صدای بلند آواز دهد هر آن‌کس که نیاز مالی دارد برخیزد، هیچ کس جز یک نفر بلند نمی‌شود.
-
آبادانی جامعه در عصر ظهور
از مهم‌ترین برنامه های اقتصادی امام زمان (عج)، آبادانی جامعه گفته شده است. عمدتا و بر اساس آن‌چه که تا به امروز مشاهده می‌شود، در اکثر حکومت‌ها، عمران و آبادانی تنها در بخش‌های مرتبط با حاکمان، همفکران آن‌ها و ثروتمندان صورت می‌گرفت و دیگر اقشار و محیط‌های جامعه به فراموشی سپرده شده و به محیط زندگی آنان توجه نمی‌شود اما در حکومت عدل حضرت مهدی (عج) این چنین نیست و آبادانی و عمران تمام جامعه را فرا خواهد گرفت و امر تولید در کنار توزیع به درستی ساماندهی می‌گردند. در این باره و در بخشی از کلام طولانی امام باقر (ع) درباره صاحب الامر (عج) آمده است که می‌فرمایند: … فَلَا يَبْقَى فِي الْأَرْضِ خَرَابٌ إِلَّا قَدْ عُمِرَ … [4]، بر روی زمین (کُره خاکی) هیج خرابی باقی نمی‌ماند جز این‌که آباد خواهد شد.
منابع:
[1] بحارالانوار، ج 10، ص 104 ـ خصال / 626
[2] بحارالانوار: 52/350
[3] کشف الغمه، ج2، ص483
[4] کمال الدین، ج 1، باب 32، ح 16، ص 603