معرفی سوره مبارکه ضحی و فضائل آن

در این نوشتار به معرفی سوره مبارکه ضحی و فضائل آن که در احادیث به جای مانده از ائمه اطهار علیهم السلام آمده و به آن‌ها اشاره شده می‌پردازیم.

سوره ضحی یکی دیگر از سوره‌های کوتاه (مفصلات) قرآن کریم است که به یک باره بر رسول خدا (ص) زمانی که در شهر مکه زندگی می‌کردند، نازل شده است. در این سوره که به والضحی نیز شهرت دارد و دارای یازده آیه می‌باشد. خداوند پس از آن‌که به روشنایی روز و شب آن زمان که آرام می‌گیرد، سوگند می‌خورد، پیامبر را مخاطب قرار داده و به او می‌فرماید که ما هیچ‌گاه تو را ترک نکرده و رها ننمودیم (این سخن بشارتی است برای پیامبر (ص)). سپس حق تعالی نوید الطافی دیگر در آینده را به وی می‌دهد. پس از آن نعمات و مواهبی که به حضرت (ص) در گذشته عطا نموده را بر می‌شمارد و در انتها به شکرانه‌ی مواهبی که داده به پیامبر توصیه می‌کند که به ایتام و نیازمندان و رفع حاجات و نیاز آن‌ها توجه کرده و نعمات الهی را برای مردم بازگو نماید.

شأن نزول سوره ضحی

در این باره ذکر شده که مدتی وحی الهی بر رسول خدا (ص) نازل نشد، به همین سبب بعضی از دشمنان او را سرزنش می‌کردند که آری خداوند نبی خویش را ترک و رها کرده است. پس از این اتفاق سوره مبارکه ضحی بر حضرت محمد (ص) نازل گشت و ایشان خشنود شدند [1].

درباره شأن نزول آیه پنجم این سوره نیز برخی از اندیشمندان و مفسران شیعی و سنی بیان داشتند که حضرت محمد (ص)، حضرت فاطمه (س) را مشاهده کرد که عبایی از پوست شتر دارد و فرزندان خویش را شیر داده و با دستی و به وسیله آسیاب، آرد درست می‌کند، پس اشک ریخت و فرمود: دخترم! مرارت و تلخی دنیا را در مقابل حلاوت آخرت تحمل نما. پس از آن آیه پنجم بر رسول مهربانی‌ها نازل شد [2] …

فضائل و خواص سوره ضحی

• در باب فضیلت این سوره از رسول خدا (ص) این چنین نقل شده است که ایشان می‌فرمایند: هر آن‌که این سوره مبارکه را قرائت کند از افرادی خواهد بود که خداوند متعال از آن‌ها خشنود می‌شود و سزاوار است که پیامبر (ص) شفاعت او را کرده و به عدد هر یتیم و مسکین سائل ده حسنه برای او باشد‌ [3].
• همچنین از پیامبر (ص) روایت شده که می‌فرمایند: هر که در شب بیست و سوم ماه رجب دو رکعت نماز خوانده و در هر رکعت بعد از سوره حمد، سوره ضحی را پنج بار قرائت کند حق تعالی به تعداد حروف این سوره و به تعداد کافران، در جنت به او درجه می‌دهد. علاوه بر آن پاداش هفتاد حج و ثواب افرادی که در هزار تشیع شرکت نموده‌اند و شخصی که هزار بیمار را عیادت نموده و پاداش شخصی که هزار نیاز و حاجت مسلمان‌ها را برآورده کرده به او عطا می‌گردد. [4]
• از امام جعفر صادق (ع) نیز نقل شده است: شخصی که سوره‌های ضحی، لیل، انشراح و سوره شمس را در شب یا روز فراوان تلاوت نماید در روز جزا تمامی چیزهایی که در نزد او می‌باشند به سود او شهادت می‌دهند از جمله: مو، پوست، گوشت، استخوان، خون، رگ‌ها و عصب‌ها [5].

تلاوت این سوره آثار و برکاتی نیز دارد که از آن‌ها می‌توان به بیاد آوردن آن‌چه که فراموش شده با تلاوت آن [6]، بازگشت فردی که گم شده و یا غائب گشته [7] و بر آورده شدن حاجت با خواندن 40 مرتبه بدون فاصله و تکلم با وضو و طهارت و رو به قبله بودن در یک روز یا شب مبارک[8] اشاره کرد.

منابع:

[1] المیزان، 1393ق، ج20، ص310

[2] المیزان، 1393ق، ج2، ص312- الدر المنثور،1404ق، ج6، ص361

[3] مجمع‌البیان، مصباح ص ٤٥١.

[4] اقبال الاعمال، ج3، ص260

[5] البرهان، 1389ش، ج5، ص681

[6] مصباح کفعمی، ص460

[7] تفسیرالبرهان، ج5، ص681

[8] درمان با قرآن، ص150

 

• تلاوت ترتیل سوره مبارکه «ضحی» با صدای استاد «احمد خلیل شاهین»

دانلود