امروزه و با پیشرفت علم در حوزه بیولوژی راهکارهایی برای بسیاری از مسائل و مشکلات زیستی و پزشکی به وجود آمده‌اند که در نوع خود چشمگیر بوده و تحولی بزرگ به شمار می‌روند. اما این راهکارها در عرصه‌های دیگر نظیر اخلاق، فقه یا حقوق دینی پرسش‌ها و در برخی مواقع مشکلاتی را پدید آورده‌اند که بررسی و یافتن پاسخی مناسب و در خور برای آن‌ها مستلزم تامل، تفکر و تحقیقی جامع است که تنها از فقهای بزرگ که در علوم دینی و فقه متخصص هستند بر خواهد آمد. ناباروی یکی از مسائل و مشکلاتی است که امروزه علم پزشکی توانسته است با به کارگیری بیوتکنولوژی‌های نوین و انجام لقاح مصنوعی (تلقیح اسپرم مرد به زن در محیط آزمایشگاه و کاشت آن در رحم زن) آن را حل کند. این مسئله که یکی از مسائل نوین و پیچیده فقهی به شمار می‌رود در سطح گسترده و وسیعی مورد بحث قرار گرفته و هر یک از فقیهان بزرگ اسلام بر اساس علم و تحقیقی و مطالعه‌ای که در این باره کرده است، احکامی برای آن بیان نموده است که در ادامه این مطلب برای بهره‌مند شدن شما عزیزان به نظر برخی از فقهای عالیقدر اشاره می‌کنیم.
نظر آیات عظام تقلید در ارتباط با لقاح مصنوعی
آیت الله خامنه‌ای
از ایشان سوال شده که لقاح آزمایشگاهی در صورتی که اسپرم و تخمک از مرد و زنی که همسر شرعی هم به شمار می‌روند، باشد، جایز است؟ همچنین پرسیده‌اند آیا می‌شود این عمل توسط پزشکان اجنبی انجام شود؟ و آیا بچه‌ای که از این راه متولد می‌شود متعلق به زن و مردی است که صاحب اسپرم و تخمک هستند؟
فقیه عالی قدر تشیع در پاسخ به این سوال گفتند که انجام این کار فی النفسه اشکالی ندارد اما واجب میباشد که از مقدمات حرام نظیر لمس و نگاه خودداری گردد. همچنین فرزندی که به وسیله این عمل متولد شود، متعلق به زن و شوهری میباشد که صاحب اسپرم و تخمک هستند.
آیت الله سیستانی
از ایشان پرسیده بودند که حکم لقاح مصنوعی از زن و شوهر و قرار دادن آن جنین در رحم زنی دیگر تا باردار گردد، چیست؟ بچه به چه کسی تعلق دارد؟ اگر که فرزند پسر باشد به کدام یک از دو زن محرم است؟ و چگونه ارث می‌برد؟
ایشان بیان کردند: لقاح مصنوعی اسپرم شوهر با تخمک همسر و کاشت کردن آن در رحم یک خانم اجنبی (بنابر احتیاط واجب این زن شخصی غیر از محارم مرد باشد) به خودی خود حرام نمی‌باشد اما به سبب اینکه انجام لقاح مصنوعی عمدتا به همراه کشف عورت یا لمس نمودن آن و یا نگاه به آن است، حرام می‌گردد، به همین دلیل اگر که ضرورتی وجود نداشته باشد شخصی که مراجعه کننده است، مجاز به کشف نمودن عورت نیست.
در هر صورت اگر که بچه به دنیا بیاید، منسوب کردن آن به صاحب تخمک یا به خانمی که بچه در رحم او رشد کرده محل اشکال دارد. پس بنا بر احتیاط واجب نیاز است که در مساله ارث میان آن‌ها مصالحه انجام گیرد و به جهت اینکه صاحب تخمک زن پدر بچه است، محرم بچه میباشد. همچنین زن صاحب رحم نیز محرم بچه است و از سویی دیگر زوج پدر شرعی‌اش به شمار می‌رود.
آیت الله مکارم شیرازی
از ایشان سوال شده که آیا جایز میباشد که نطفه مرد بیگانه‌ای را به زنی که شوهر دارد تلقیح نمود؟ اگر که آن نطفه از شوهر زن باشد چطور؟
آیت الله مکارم شیرازی پاسخ دادند که لقاح نطفه مرد غریبه به زن جایز نمی‌باشد و تلقیح نمودن نطفه شوهر اگر که به همراه و مستلزم به نظر و لمس حرام باشد تنها در مواردی که ضرورت دارد، جایز میباشد.
مرحوم آیت الله بهجت
مرحوم آیت الله بهجت در این باره بیان فرموده بودند که اگر نطفه از شوهر باشد و لمس و نگاه حرامی نیز در این میان وجود نداشته باشد به مانند اینکه همسر این کار را انجام داده باشد، اشکال ندارد.
آیت الله فاضل لنکرانی
از ایشان درباره تلقیح مصنوعی، حکم فرزند و همپنین ارثی که می‌برد، سوال شد. ایشان اظهار داشتند که تلقیح مصنوعی اسپرم مرد در رحم ان‌که غیر همسر اوست و یا انجام لقاح اسپرم مرد با تخمک زنی که نامحرم است و قرار دادن آن در رحم همسر یا غیر همسر جایز نمی‌باشد. اما اگر که این عمل انجام شد بچه به آن‌که اسپرم از اوست و زنی که تخمک از او میباشد، تعلق خواهد گرفت و همچنین حلال زاده میباشد و در موضوع ارث از آن‌ها ارث خواهد برد. علاوه بر آن‌چه که بیان گردید، بچه، فرزند عرفی زنی که در رحمش پروش یافته است به شمار می‌رود و تمامی احکام فرزند عرفی برای آن صدق می‌کند.
نظر آیت الله صافی گلپایگانی درباره تلقیح مصنوعی
بر اساس گفته [1] این فقیه عالیقدر، اگر که عمل لقاح با لمس یا نگاه حرام همراه باشد، تکلیفا حرام میباشد. همچنین جواز لقاح اجنبی به همسر حتی اگر که توسط همسر باشد، محل اشکال دارد و اگر که انجام گیرد، بچه متعلق به مردی است که صاحب اسپرم میباشد. اگر که فرزند، دختر باشد به همسر زن محرم میباشد چرا که ربیبه او خواهد بود و فرزند چه دختر باشد چه پسر به زن محرم بوده و حکم فرزند را دارد.
منبع:
[1] بنا بر گفته سایت اسلام ریکوئیست، آن‌ها سوال خود را از دفتر آیت الله صافی گلپایگانی پرسیده‌اند و جواب دفتر این‌چنین بوده است.