در بر حق بودن ولایت امیر مومنان علی (ع) شک و تردیدی نیست چرا که پیامبر اکرم (ص) به امر الهی در زمان‌ها و مکان‌هایی مختلف به ولایت ایشان تصریح کرده و شأن نزول برخی از آیه‌ها را علی (ع) دانسته‌اند. آیه 55 سوره مائده یکی از این آیات است که به خاتم بخشی امیر مومنان و ولایت ایشان اشاره دارد. بخشیدن انگشتر توسط امام علی (ع) به صورت‌های مختلفی در تفاسیر معتبر شیعی و سنی آمده است. در این مطلب به شکلی داستان گونه به این ماجرا خواهیم پرداخت.
اسلام آوردن عده‌ای از اهل کتاب
اسلام به مدد الهی و با تلاش‌های بی دریغ پیامبر (ص) نه تنها در جزیرة العرب که در سرزمین‌های دیگر نیز در حال گسترش بود. بسیاری از مسیحیان، یهودیان و آن‌هایی که بر دین خاصی نبودند با گوش جان سپردن به آیه‌های قرآن به حقانیت اسلام پی برده و برای گرویدن به این دین مبین به نزد رسول الله (ص) می‌رفتند تا هم اسلام بیاورند و هم پاسخی برای سوالات و پرسش‌هایی که برای‌شان پیش آمده بیابند.
دهه آخر ماه ذی‌حجه بود و پیامبر (ص) به مانند همیشه با سعه صدر پاسخگوی سوالات مسلمانان بود و با گشاده‌رویی از افرادی که می‌خواستند به دین اسلام در آیند، استقبال می‌کرد و روشن‌گری می‌نمود و آنان را بیشتر و بهتر با دین حق آشنا می‌کرد. در یکی از روزها عده‌ای از اهل کتاب که بر دین یهود بودند به نزد حضرت محمد (ص) آمدند و عرض کردند که قصد دارند مسلمان شوند. پس پیامبر (ص) از آنان استقبال نموده و با بیان تعالیم و ارکان اصلی اسلام از آنها خواست که در صورت پذیرش شهادتین را بخوانند. اهل کتاب پس از شنیدن سخنان رسول خدا (ص) اسلام آوردن خویش را کاری درست دانستند و بر تصمیم خود مصمم گشته و شهادتین را خوانند و مسلمان شدند.
نزول آیه ولایت و اشاره به خاتم بخشی امیر مومنان امام علی (ع)
این گروه پس از اسلام آوردن رو به حضرت رسول (ص) کردند و گفتند: ای پیامبر خدا (ص) تمامی انبیاء پس از خود شخصی را به عنوان جانشین معرفی می‌کردند، هم اکنون شما نیز جانشین خویش را به ما معرفی نمایید. در همین حین بود که فرشته وحی آیه 55 سوره مائده که به آیه ولایت معروف است را بر پیامبر اکرم (ص) نازل کرد. بر اساس متن صریح آیه ولی و سرپرستِ مسلمانان، خداوند، رسول خدا (ص) و آن افرادی هستند که ایمان آورده‌اند، همان‌هایی که نماز را به پا داشته و در رکوع زکات می‌دهند.
حضرت پس از دریافت وحی به آنان گفت که جانشینم و ولی شما پس از من، شخصی است که در رکوع زکات می‌دهد.
آنها گفتند ای رسول (ص) او چه کسی است؟ آن را به ما معرفی نما. پیامبر (ص) به آنان فرمود که از جای خویش برخیزید تا به مسجد برویم و شما را با آن شخص آشنا سازم.
پس حضرت (ص) به همراه گروه تازه مسلمان به سوی مسجد حرکت کردند …
علی (ع) و بخشیدن انگشتری به نیازمند
پیامبر و افراد همراه او به نزدیکی مسجد رسیدند ناگهان فقیری را دیدند که شادمان از مسجد بیرون می‌رود در حالی که خاتمی زیبا در دست دارد و مکرر برای فردی دعا کرده و می‌گوید خداوند به او خیر دهد چه فرد با شرافتی بود …
رسول خدا (ص) که با این صحنه مواجه شد رو به فرد نیازمند کرد و بیان فرمود که ای بنده‌ی خدا به چه دلیل خوشحال و شادمانی؟! نیازمند پاسخ داد: بدین سبب خوشحال هستم که این انگشتر را یکی از نمازگزاران به من عطا کرد. حال می‌توانم آن را بفروشم و با پول آن برای خانواده‌ام آذوقه تهیه نمایم.
حضرت (ص) در ادامه از او پرسید که چه کسی این خاتم را به تو بخشید؟ شخص فقیر گفت: به مسجد آمدم و از افرادی که در آن‌جا حضور داشتند درخواست کمک کردم اما هیچ یک از آنان جوابم را ندادند و به درخواست من اعتنا و توجهی نکردند به جز یک جوان خوش صورت که مشغول نماز خواندن بود. او در حال رکوع بود اما به من اشاره‌ای نمود و انگشتری که در دستش بود را به من داد.
رسول الله (ص) در ادامه فرمود که ای بنده‌ی خدا می‌توانی آن شخص را به من نشان بدهی؟ فرد نیازمند گفت: بلی ای پیامبر خدا، چرا که نه! پس به مسجد داخل شدند. نیازمند با دست خویش به مرد جوانی که در حال نماز بود اشاره کرد و گفت آن جوان خاتم خویش را به من بخشید و جوان کسی نبود جز علی بن ابی طالب (ع).
رسول الله (ص) پس از مشاهده امام علی (ع) چند بار تکبیر گفت و در ادامه فرمود: آری جانشین، ولی و سرپرست پس از من، علی می‌باشد،«و هر‌کس که ولایت خداوند، رسولش و آن‌هایی که ایمان آورده‌اند (افراد با ایمان) را پذیرا باشد، پیروز است چرا که تنها حزب الله پیروز خواهد بود[1]».
منبع:
[1] سوره مائده، آیه 56
- تلاوت ترتیل آیه 55 سوره مائده – حذیفی علی عبدالرحمن
إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ
سرپرست و ولیّ شما، تنها خداست و پیامبر او و آنها که ایمان آورده‌اند؛ همانها که نماز را برپا می‌دارند، و در حال رکوع، زکات می‌دهند.