دعای ششم صحیفه سجادیه – بخش دهم

در این نوشتار به ادامه شرح و تفسیر دعای آموزنده و پر محتوای ششم صحیفه سجادیه علی بن الحسین علیه السلام خواهیم پرداخت.

فراز چهاردهم دعای ششم صحیفه سجادیه

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْعَلْهُ أَيْمَنَ يَوْمٍ عَهِدْنَاهُ، وَ أَفْضَلَ صَاحِبٍ صَحِبْنَاهُ، وَ خَيْرَ وَقْتٍ ظَلِلْنَا فِيهِ.

خداوندا بر محمد و آل او درود فرست و این روز را مبارک‌ترین روزی که تا به الان شناخته‌ایم و برترین رفیق و هم‌نشینی که با او همراه بوده‌ایم و بهترین اوقاتی که در آن به سر برده‌ایم، قرار ده.

شرح فراز چهاردهم

در این بخش از دعا حضرت (ع) از پروردگار متعال درخواست می‌کند که امروز را بهترین، برترین و مبارک‌ترین روز از روزهای عمر قرار دهد. در واقع این بخش از دعای ششم را می‌توان مفهوم یکی روایت‌های منقول از رسول خدا (ص) دانست. آن‌جا که پیامبر (ص) فرمودند: مَنِ اِسْتَوَى يَوْمَاهُ فَهُوَ مَغْبُونٌ وَ مَنْ كَانَ غَدُهُ شَرّاً فَهُوَ مَلْعُونٌ وَ مَنْ لَمْ يَتَفَقَّدِ اَلنُّقْصَانَ فِي عَمَلِهِ كَانَ اَلنُّقْصَانُ فِي عَقْلِهِ وَ مَنْ كَانَ نُقْصَانٌ فِي عَمَلِهِ وَ عَقْلِهِ فَالْمَوْتُ خَيْرٌ لَهُ مِنْ حَيَاتِهِ [1].

هر آن‌کس که دو روز او همانند هم باشند، فریب خورده است و هر آن‌که فردایش از امروزش بدتر باشد، ملعون (مورد لعنت واقع شده) است، و هر فردی که در اندیشه قلت و کمی کردار خویش نباشد، خردمند نیست و هر شخصی که کردار و عقل او کم باشد، مرگ برای او از زندگیش بهتر است.

در عالم تمامی خلایق در تلاش می‌باشند و هیچ آفریده‌ی ساکنی در جهان وجود ندارد. در واقع هر آن‌چه که موجود است‌ از جانوران و گیاهان و معدن، همگی در حال حرکت به سوی هدف و غایت مطلوب خویش هستند. حال اگر که آدمی تکامل نیابد به طور قطع از کاروان و قافله هستی عقب می‌ماند. پس لازمه تکامل و حرکت به سوی غایت مطلوب این است که هر روز آن برتر و بهتر از دیروز باشد و همواره در حال رشد و ترقی باشد زیرا در غیر این صورت همانگونه که خداوند در آیه 22 سوره انفال فرمودند از پست‌ترین خلایق خواهد بود.

در واقع عمری که می‌گذرد قابل بازگشت نیست و به تاریخ خواهد پیوست. پس برای آن‌که آدمی در حرمان به سر نبرد لازم است مراقب عمر خویش باشد چرا که عمر سرمایه‌ی اوست که به وسیله آن می‌تواند به برترین جایگاهی که برای او در نظر گرفته شده است، یعنی تقرب به خداوند متعال برسد و اگر که آن را به بهایی اندک بفروشد، هیچ‌گاه نمی‌تواند آن را برگرداند و چه بسا همان مایه عذاب وی شود.

فراز پانزدهم دعای ششم صحیفه سجادیه

وَ اجْعَلْنَا مِنْ أَرْضَى مَنْ مَرَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ وَ النَّهَارُ مِنْ جُمْلَةِ خَلْقِكَ، أَشْكَرَهُمْ لِمَا أَوْلَيْتَ مِنْ نِعَمِكَ، وَ أَقْوَمَهُمْ بِمَا شَرَعْتَ مِنْ شرَائِعِكَ، وَ أَوْقَفَهُمْ عَمَّا حَذَّرْتَ مِنْ نَهْيِكَ

و ما را از خشنودترین آفریده‌هایت که شب و روز بر آن‌ها می‌گذرد و از شکر گزارترین آنان بر نعمات گوناگونی که عطا نموده‌ای، و ثابت قدم‌ترین آن‌ها بر شرایعی که وضع فرمودی و از دورترین و خویشتن‌دارترین مردمی که نافرمانی خویش برحذرشان نمودی، قرار ده.

شرح و تفسیر فراز پانزدهم

عارف و فقیه وارسته شیخ بهایی فرمود: نشانه خشنودی و رضای خداوند متعال از بنده‌ی خود آن است که او راضی و خشنود به قضای الهی باشد و این همبستگی دو سویه (ملازمه) بر قرار است. همانطور که برخی سالکان بیان داشته‌اند: نشانه‌های عبد شکر گزار چهار چیز هستند:

• با وجود آن‌که هیچ‌گاه معصیت و گناه از او سر نمی‌زند اما به خود مغرور نبوده و به قصور خویش معترف است.
• اگر چه او به کم قناعت دارد اما خویش را بیزاز از میل به دنیا و ما فیها نمی‌بیند.
• همواره در عمل می‌کوشد ولی به درگاه باری تعالی خود را خاطی می‌داند.
• ذکر دائم و عمل خویش را همیشه اندک می‌بیند.
• او نه تنها گناه نمی‌کند بلکه از هر آن‌چه که دارای شبهه است دوری می‌نماید.

افرادی این‌چنین از ترس تسلط نفس اماره خویش را ریاضت داده و در مواردی نیز از آن‌چه که مباح است نیز امتناع می‌کنند اما به لذت‌های نفسانی خویش را عادت نمی‌دهند. اشخاصی که این‌گونه مطیع و فرمانبردار خداوند متعال هستند، ناگزیر از موفق‌ترین بنده‌های الهی خواهند بود و فردی که در تلاش است از موفق‌ترین انسان‌های باشد که شب و روز بر او سایه می‌افکند، به طور قطع بر خود و امیال و خواسته‌های خود تسلط دارد و مقاومت او در این مسیر برابر است با مقاومت و پایداری تمام افرادی که در شبانه روز تلاش نموده‌اند.

منابع:

[1] ارشاد القلوب، ج 1، ص 87

• تلاوت ترتیل ایه 22 سوره انفال – شحات محمد انور