شرح دعای ششم صحیفه سجادیه – بخش سوم

در این مطلب به ادامه شرح و تفسیر دعای ششم از پنجاه و چهار دعای صحیفه سجادیه حضرت زین العابدین (ع) که به خلقت شب و روز، تاثیر آن ها بر حیات آدمی، حرکت تمامی آفریده ها تحت قدرت الهی و بر اساس حکمت او، وظیفه ی افراد با ایمان در طول شبانه روز و … اشاره دارد، خواهیم پرداخت.

فراز چهارم دعای ششم صحیفه سجادیه

اللَّهُمَّ فَلَک الْحَمْدُ عَلَی مَا فَلَقْتَ لَنَا مِنَ الْإِصْبَاحِ، وَ مَتَّعْتَنَا بِهِ مِنْ ضَوْءِ النَّهَارِ، وَ بَصَّرْتَنَا مِنْ مَطَالِبِ الْأَقْوَاتِ، وَ وَ قَیتَنَا فِیهِ مِنْ طَوَارِقِ الْآفَاتِ.

خداوندا پس حمد و ستایش از آن توست به سبب آن‌که صبح را برایمان شکافتی و ما را از روشنایی روز متمتع و بهره مند نمودی و در مسیر فراهم نمودن روزی و قوت بصیر و بینا گردانیدی و از پیشامدهای ناگوار (آفات) حفظمان کردی.

شرح فراز چهارم صحیفه سجادیه

پروردگار عالم آن چنان قادر است که بر اساس حکمت بسیار دقیق، شب و روز را خلق نمود و هر یک را از دیگری متمایز و جدا ساخت و همواره آن دو را با تغییر قشنگی و در فصل های مختلف کم و زیاد می نمود و شب را برای آسایش و آرامش و روز را برای کسب رزق و روزی و فعالیت قرار داد، پس لازم است گفته شود که تمامی حمد و ستایش برای تو و از آن توست ای پروردگار مقتدر و توانا که تمامی کارهایت بر اساس حکمت است و صبح را آفریدی و از روشنایی و ضوء روز ما را متنعم نمودی.

در زبان عربی میان ضوء و نور اختلاف معنایی وجود دارد. ضوء روشنایی می باشد که از منبع حاصل شده اما نور مرتبط با روشنایی چیزی است که آن را از دیگری کسب کرده است. خورشید و ماه دو نمونه عینی برای ضوء و +نور می باشند.

امام زین العابدین (ع) در این فراز از دعا دو چیز را بیان نموده است:

• خداوند عز و جل آدمی را آگاه می سازد که رزق و روزی خود را از کجا و از چه طریقی تهیه نمایند.

ممکن است در نگاه نخست این موضوع ساده به نظر بیاید که انسان ها با کشاورزی، قوت لازم را از زمین به دست می آورند (تکرار شدن یک واقعیت حتی اگر که از اهمیت بالایی برخوردار باشد سبب می شود که انسان آن را سهل و آسان بداند) اما اگر که در این امر به خوبی دقت شود می توان متوجه شد که خدای توانا هر آن چه را که نیاز واقعی آدم است در زمین گنجانده و به انسان ها چگونگی به دست آوردن و بهره بردن از آن ها را یاد داده است. علاوه بر این می توان فهمید که همگونی جالبی میان نیازهای آدمی با استعدادی که در مزارع و معادن در پرورش گیاهان، میوه ها یا دانه ها است، وجود دارد. در واقع محصولات طبیعی که در زمین وجود دارند غیر قابل شمارش هستند و همگی آن ها به وسیله تجربه انسان که خود حاصل تعلیم الهی است به دست آمده اند. همچنین چگونگی ترکیب نمودن مواد مختلف و تهیه کردن انواع خوراکی ها نیز تماما ابتکارانی است که در این دستگاه عظیم خلقت یاد گرفته ایم. خداوند اندیشه و تدبیر مناسبی به انسان ها عطا نموده و طبیعت جهان را منطبق با الگوی نیازهای آدمیان به شکل بسیار دقیقی تنظیم کرد.

• خداوند متعال انسان ها را از رخدادها، حوادث مختلف و اصطکاک هایی که در نظام این جهان به طور طبیعی وجود دارند نظیر زمین لرزه ها، شهاب سنگ ها، ویروس ها و موجودات میکروسکوپی خطرناک مصون داشته است.

به طور مثال برای زمین لرزه ها خداوند متعال در بخشی از آیه دهم سوره لقمان اینگونه فرمود: … و در زمین کوه هایی افکند تا شما را نلرزاند (جایگاهتان آرام و امن باشد.) … و در آیه هفتم سوره نباء به این موضوع اشاره فرمود که کوه ها را به سان میخ هایی در زمین قرار داده است تا زمین را آرام نگاه دارند. با توجه به معنای آیات معلوم می شود که میان قرارگیری کوه ها و ایمن ماندن از حرکات زمین و زمین لرزه ها ارتباط خاص و ویژه ای وجود دارد، زیرا برخی اوقات به سبب گازهای زیر زمینی یا بارش باران های بسیار و پی در پی و نفوذ آب و متراکم شدنش در لایه های زیرین، زمین به شدت می لرزد و وجود کوه ها مانعی برای این گونه حرکات زمین است.

حضرت سجاد (ع) در این بخش از دعای ششم خدا را سپاس گفته که انسان را از تمامی این تهاجمات (هر آنچه که ما می دانیم و نمی دانیم و به آن ها به دلیل علم و دانش کم آگاه نیستیم ) محفوظ داشته است.

موسسه فرهنگی معراج النبی استان خوزستان

 

• تلاوت تحقیق آیه 164 سوره بقره – استاد منشاوی