در این مطلب احادیث نقل شده از رسول اکرم (ص) و امامان معصوم (ع) را درباره تمسخر و استهزا برای استفاده و بهره مندی شما عزیزان گردآوری نموده ایم.
حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم
- يا بنَ مَسعودٍ، إنّهُم لَيَعِيبُونَ على مَن يَقتَدِي بِسُنَّتي فرائضَ اللّه، قالَ اللّهُ تعالى: «فَاتَّخَذْتُمُوهم سِخرِيّا حتّى أَنْسَوكُم ذِكْرِي و كُنتُمْ مِنْهُمْ تَضْحَكُونَ * إِنّي جَزَيْتُهُمُ اليَوْمَ بِما صَبَرُوا» [1]
ای پسر مسعود! آن ها بر افرادی که با تبعیت و پیروی از سنت من، فریضه های خداوند را انجام می دهند، خرده و ایراد می گیرند. خداوند باری تعالی فرمود: «و آنان را مسخره کردید تا یاد من را از خاطر شما بردند و به آنان می خندیدید. امروز من پاداش و جزای صبرشان را می دهم».
- إنّ المُستَهزِئينَ يُفتَحُ لأحَدِهِم بابُ الجَنَّةِ، فيُقالُ: هَلُمَّ، فَيَجِيءُ بِكَرْبِهِ و غَمِّهِ، فإذا جاءَ اُغلِقَ دُونَهُ، ثُمّ يُفتَحُ لَهُ بابٌ آخَرُ… فما يَزالُ كذلكَ حتّى أنَّ الرَّجُلَ لَيُفتَحُ لَهُ البابُ فيقالُ لَهُ: هَلُمَّ هَلُمَّ، فما يَأتِيهِ [2].
دَر جنت به روی یکی از تمسخرکنندگان باز می شود و به او گفته می شود: بیا، او با ناراحتی و اندوه جلو می رود، چون که نزدیک شد، درب بهشت به روی او بسته می شود. سپس در دیگری برای او باز می شود … این کار به طور مرتب تکرار می گردد تا جایی که دری به رویش گشوده می شود و گفته می شود: بیا، بیا، ولی او دیگر جلو نمی رود و نزدیک نمی شود.
- إِنّى أَمزَحُ وَلا أَقولُ إِلاّ حَقّا [3].
من شوخی و مزاح می کنم ولی به جز حق چیزی نمی گویم.
- انَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ خَلَقَ الْمُؤْمِنَ مِنْ عَظَمَةِ جَلالِهِ وَقُدْرَتِهِ، فَمَنْ طَعَنَ عَلَیهِ اوْ رَدَّ عَلَیهِ قَوْلَهُ، فَقَدْ رَدَّ عَلَی اللَّهِ [4]
همانا خداوند متعال فرد با ایمان را از عظمت، جلال و قدرت خود آفریده است، پس هر کس که به او طعنه زند (مسخره اش کند) و سخن او را نپذیرد، پس خداوند را نپذیرفته است.
- مَنْ عَیرَ مُؤْمِناً بِشَیءٍ لَمْ یمُتْ حَتّی یرْکبَهُ [5].
هر کس شخص با ایمانی را به چیزی طعنه زد، نمی میرد تا زمانی که خود همان را مرتکب شود.
- قال اللَّهُ تبارک و تعالی: مَنْ اهانَ لی وَلِیاً فَقَدْ ارْصَدَ لُمحارَبَتی [6].
خداوند تبارک و تعالی فرموده است: هر کس که به یکی از دوستان من اهانت کند در کمین نبَرد و محاربه با من نشسته است.
امام زین العابدین (ع)
- وَ الذُّنُوبُ الّتى تُنزِلُ النِّقَمَ عِصيانُ العارِفِ بِالبَغىِ وَ التَطاوُلُ عَلَى النّاسِ وَ الاِستِهزاءُ بِهِم وَ السُّخريَّةُ مِنهُم [7].
و گناهانی که سبب نازل شدن عذاب می گردند عبارت اند از: ستم نمودن از روی آگاهی، تجاوز به حقوق انسان ها (مردم) و استهزا و تمسخر آن ها.
امام محمد باقر (ع)
- إِنَّ اللّه عَزَّوَجَلَّ یُحِبُّ المُداعِبَ فِى الجَماعَةِ بِلا رَفَثٍ [8]
خداوند متعال شخصی را که در میان جمع شوخی کند بدون آن که ناسزا گوید، دوست می دارد.
- في قولِهِ تعالى: «و إذا لَقُوا الذينَ آمَنُوا … »: إنّهُم كُهّانُهُم قالوا إنّا مَعَكُم أي عَلى دِينِكُم «إِنّما نَحْنُ مُسْتَهْزِؤونَ» أي نَستَهزِئُ بِأصحابِ محمّدٍ صلى الله عليه و آله و نَسخَرُ بهِم في قَولِنا: آمَنّا ! [9]
امام باقر (ع) درباره آیه 14 سوره بقره «و چون با مومنان ملاقات کنند …» فرمودند: کاهنان آنان، زمانی که با اهل ایمان رو به رو می گشتند، می گفتند: ما با شما هستیم، به این معنا که بر دینتان می باشیم، «… همانا ما مسخره کننده ایم» یعنی ما با بیان عبارت ایمان آوردیم یاران محمد (ص) را به سُخره گرفته ایم.
امام صادق (ع)
- لا يَطمَعَنَّ المُستَهزِئُ بالناسِ في صِدقِ المَوَدَّةِ [10]
فردی که مردم را مسخره می نماید، نباید به دوستی خالصانه ی آنان امیدوار باشد.
- ما مِنْ انسانٍ یطْعَنُ فی عَینِ مُؤْمِنٍ الّا ماتَ بِشَرِّ مَیتَةٍ وَکانَ قَمِناً انْ لایرْجِعَ الَی خَیرٍ [11].
هیچ انسانی نیست که رو در رو به فرد با ایمانی طعنه زند جز اینکه به بدترین مرگ ها بمیرد و شایسته است که به خیر باز نگردد.
امام هادی (ع)
- أَلهَزلُ فُکاهَةُ السُّفَهاءِ وَ صَناعَةُ الجُهّالِ [12]
تمسخر و استهزا (بذله گویی) سرگرمی سفیهان و کار و عمل افراد نادان است.
منابع:
[1] بحار الانوار: 77/102/1
[2] كنز العمّال : ۸۳۲۸
[3] شرح نهج البلاغه، ج 6، ص 330
[4] وسایل الشیعه، ج 8، ص 612
[5] بحار الانوار – جلد 73- صفحه 384
[6] وسایل الشیعه، ج 8، ص 588
[7] وسایل الشیعه ج 16 ، ص 281 ، ح 21556
[8] كافى، ج ۲، ص ۶۶۳
[9] مجمع البيان : ۱/۱۴۰
[10] بحار الأنوار : ۷۵/۱۴۴/۹
[11] وسایل الشیعه، ج 8، ص 612
[12] بحارالانوار، ج 75، ص 369
-
تلاوت تحقیق آیه 11 سوره حجرات – استاد خلیل الحصری
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَىٰ أَنْ يَكُونُوا خَيْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَىٰ أَنْ يَكُنَّ خَيْرًا مِنْهُنَّ ۖ وَلَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ ۖ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ ۚ وَمَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ
ای کسانی که ایمان آوردهاید! نباید گروهی از مردان شما گروه دیگر را مسخره کنند، شاید آنها از اینها بهتر باشند؛ و نه زنانی زنان دیگر را، شاید آنان بهتر از اینان باشند؛ و یکدیگر را مورد طعن و عیبجویی قرار ندهید و با القاب زشت و ناپسند یکدیگر را یاد نکنید، بسیار بد است که بر کسی پس از ایمان نام کفرآمیز بگذارید؛ و آنها که توبه نکنند، ظالم و ستمگرند!