در این مطلب احادیثی از رسول خدا (ص) و ائمه اطهار علیهم السلام که درباره بیماری و بیماران و نحوه ارتباط با آن ها می باشند را برای استفاده و بهره مندی شما عزیزان گردآوری نموده ایم.
احادیث روایت شده از پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصوم (ع) درباره بیماری و بیماران
حضرت محمد (ص)
- تَجَنّبِ الدَّواءَ ما احْتملَ بدنُکَ الدّاءَ فَاِذالَم یَحتَمِلَ الدّاءَ فَالدَّواءُ [1].
از استعمال دارو تا زمانی که بدن تو در برابر بیماری مقاوم است دوری کن، پس اگر که تاب و توان از حد گذشت و نتوانست بیماری را تحمل نماید، نوبت استفاده از دارو است (منظور این است که تا زمانی که می توانید از خوردن دارو برای هر دردی پرهیز نمایید).
- المَعِدَةُ بَیتُ الدّاءِ وَالحَمیَةُ رَأسُ کُلِّ دَواءٍ [2].
معده‌ی آدمی محل تجمع بیماری ها است و اجتناب و پرهیز کردن پایه و اساس هر نوع درمان است.
- لا يَمرَضُ مؤمنٌ و لا مؤمنةٌ و لا مسلمٌ و لا مسلمةٌ إلاّ حَطَّ اللّه ُ بهِ خَطيئتَهُ [3].
هیچ مرد و زن با ایمان و هیچ زن و مرد مسلمانی مریض و بیمار نمی گردد جز اینکه پروردگار متعال به سبب همان مریضی گناهش را پاک می کند.
- عائِدُ المَريضِ يَخوضُ فِى الرَّحمَةِ [4].
عیادت کننده مریض (بیمار) در رحمت خداوند متعال غوطه ور می گردد.
- إِنَّ اللّهَ تعالى يَقولُ يَومَ القيامَةِ: يَابنَ آدَمَ مَرِضتُ فَلَم تَعُدنى! قالَ: يا رَبِّ كَيفَ أَعودُكَ وَأَنتَ رَبُّ العالَمينَ؟! قالَ: أَما عَلِمتَ أَنَّ عَبدى فُلانا مَرِضَ فَلَم تَعُدهُ؟! أَما عَلِمتَ أَنَّكَ لَو عُدتَهُ لَوَجَدتَنى عِندَهُ؟ [5].
همانا خداوند متعال در روز قیامت خواهد گفت: ای پسر آدم، بیمار شده ام ولی به عیادتم نیامدی؟ آدمی می گوید: پروردگارا چگونه عیادتت کنم و تو پروردگار جهانیانی؟! خداوند می فرماید: مگر نمی دانستی که فلان بنده ام مریض شد و تو او را عیادت نکردی، مگر نمی‌دانستی که اگر به عیادت او بروی، من را نزد او خواهی یافت؟!
امام علی (ع)
- المَرَضُ حَبسُ البَدَنِ [6].
بیماری زندان بدن و جسم است.
- لَيسَ للأجسامِ نَجاةٌ مِن الأسقامِ [7]
رهایی و نجاتی برای بدن ها (اجسام) از ناخوشی ها نیست.
- مَن كَتَمَ الأطِبّاءَ مَرَضَهُ خانَ بَدَنَهُ [8]
هر کس که بیماری و مریضی اش را از پزشکان پنهان دارد، به بدن خود خیانت کرده است.
- شُرْبُ الدَّواءِ لِلْجَسَدِ کَالصّابونِ لِلثَّوبِ، یُنَقّیهِ وَ لکِنْ یُخْلِقُهُ [9].
نوشیدن دارو برای بدن همانند صابون برای لباس است، همانطور که آن را پاک می گرداند، سبب فرسودگی آن نیز می شود
- مَنْ غَرَسَ فى نَفْسِهِ مَحَبَّةَ اَنواعِ الطَّعامِ، اِجْتَنى ثِمارَ فُنونِ الاَْسْقامِ [10].
هر فردی که در دلش نهال علاقه به خوراکی های مختلف را بکارد، بیماری ها و امراض گوناگون را به عنوان محصول از آن می‌چیند.
امام حسین (ع)
- فَبادِروا بِصِحَّةِ الاَْجْسامِ فى مُدَّةِ الاَْعْمارِ [11]
در طول مدت عمر خود در حفظ سلامتی جسم کوشا باشید
امام سجاد (ع)
- حُمّی لَیلَةٍ کفّارةُ ذُنوبِ سَنَةٍ [12].
یک شب تب کردن کفاره گناهان یک سال است.
امام محمد باقر (ع)
- سَهَرُ لَیلةٍ مِن مَرضٍ اَو وَجَعٍ اَفضلُ و اَعظمُ اَجراً مِن عبادةِ سَنَةٍ [13].
شب زنده داری کردن به دلیل درد و بیماری پاداشی برتر و بالاتر از ثواب یک سال عبادت دارد.
امام صادق (ع)
- مَن مَرِضَ لَیلةً لایَشکو ما أصابَهُ فیها اِلی اَحدٍ کَتَبَ اللهُ لَهُ عبادةَ سِتّینَ سَنَةً [14].
هر کس شبی را بیمار شد و به کسی شکایت آن را نکرد، خداوند برای او پاداش شصت سال عبادت را می نویسد.
- یُستحبُّ لِلمَریضِ أن یُعطِیَ السّائِلَ بِیَدهِ وَ یَأمُرَ السائِلَ أَن یَدعُوَ لَه [15].
مستحب است که فرد بیمار به دست خود صدقه را به نیازمند عطا کند و از او بخواهد که برای او دعا کند.
- عُودوا مَرضاکُمْ و اسألوهُمُ الدُّعاءَ فاِنَّهُ یَعدِلُ دُعاءَ الملآئِکةِ [16].
از بیماران خود عیادت کنید و از آنان درخواست کنید برای شما دعا نمایند. دعای بیماران با دعای فرشتگان برابری می کند که البته مستجاب خواهد بود.
امام موسی کاظم (ع)
- اذا مَرِضَ اَحَدُکُم فَلْیأَذَنْ لِلنّاسِ یَدخُلُونَ عَلیهِ فَاِنَّه لَیسَ مِن أَحَدٍ اِلاّ وَ لَهُ دَعوَةٌ مُستَجابَةٌ [17]
هر یک از شما که بیمار شد به دوستان خود اجازه دهد که به دیدن او بیایند زیرا هر یک از آنان دعایی مستجاب دارد.
- إذا مَرِضَ المؤمنُ أوحَى اللّه ُ عَزَّ و جلَّ إلى صاحِبِ الشِّمالِ: لا تَكتُبْ على عَبدي ما دامَ في حَبسي و وَثاقي ذَنبا. و يُوحي إلى صاحِبِ اليَمينِ أنِ اكتُبْ لِعَبدي ما كُنتَ تَكتُبُهُ في صِحَّتِهِ مِن الحَسَناتِ [18].
هر زمان که مومنی بیمار شود، خداوند متعال به فرشته سمت چپ او وحی می کند که برای بنده ام تا زمانی که در بند من است، گناهی ننویس و به فرشته سمت راست آن شخص وحی می کند که همان نیکی هایی که در زمان سلامتی بنده ام برای او می نوشتی را برایش بنویس.
امام رضا (ع)
- اِثْنانِ عَليلانِ اَبَدا: صَحيحٌ مُحْتَمٍ وَ عَليلٌ مُخَلِّطٌ [19].
دو گروه همواره بیمارند: فرد سالمی که پرهیز می کنند و بیماری که پرهیز نمی کند.
- اِذا جُعْتَ فَكُل وَاِذا عَطِشْتَ فَاشْرَبْ وَ اِذا هاجَ بِكَ البَولُ فَبُلْ، وَ لاتُجامِعْ اِلاّ مِنْ حاجَةٍ، وَ اِذا نَعَسْتَ فَنَم، فَاِنَّ ذلِكَ مَصَحَّةٌ لِلْبَدَنِ [20].
هر زمان که گرسنه شدی، غذا بخور، زمانی که تشنه گشتی، بنوش و چون ادرار به تو فشار آورد، ادرار کن، جز برای رفع نیاز با همسر خود نزدیکی ننما و چون احساس خواب کردی، بخواب، اینها مایه صحت و تندرستی هستند.
[1] بحار الانوار، ج 62، ص 66
[2] مواعظ عددیه، ص 55
[3] الترغیب و التذهیب: 55/292/4
[4] نهج الفصاحه ص 562 ، ح 1927
[5] نهج الفصاحه ص 311 ، ح 775
[6] غرر الحکم، 370
[7] غرر الحکم، ج 1، ص 556
[8] غرر الحکم: 8545
[9] شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحدید، ج ۲۰، ص ۳۰۰، ح ۴۲۲
[10] غررالحکم، ح ۹۲۱۹
[11] تحف العقول، ص 239
[12] وسائل، ج 2، ص 624
[13] وسائل، ج 2، ص 622
[14] وسائل، ج 2، ص 627
[15] المحجه البیضاء، ج 2، ص 109
[16] مکارم الاخلاق، ص 415
[17] فروع کافی، ج ٣، ص ١١٧
[18] کافی، ج3، ص 114
[19] فقه الرضا، ص 340
[20] فقه الرضا، ص 340
بسیار خوب🙏