سوره مبارکه قریش صد و ششمین سوره از سوره های قرآن کریم است که دارای چهار آیه (اهل حجاز سوره قریش را پنج آیه ای دانسته اند و آیه چهارم را دو آیه برشمرده اند) میباشد. این سوره مکی بوده و «ایلاف» نام دیگر آن است. همچنین قریش از لحاظ ترتیب نزول بیست و نهمین سوره قرآن مجید می باشد که در سال سوم بعثت و قبل از سوره تین و بعد از سوره قارعه بر قلب و جان پیامبر (ص) نازل شده است.
بر اساس روایات نقل شده از امامان معصوم (ع) سوره فیل و سوره قریش یک سوره بوده اند و اگر که شخصی بخواهد در نماز سوره قریش را تلاوت نماید لازم است سوره فیل را هم بخواند.
شأن نزول سوره مبارکه قریش
سوره قریش ادامه سوره مبارکه فیل می باشد و شأن نزول آن را می توان شأن نزول سوره مبارکه فیل دانست که به بیان معجزه بزرگ الهی در حفظ و مصون نمودن خانه کعبه و نابود کردن سپاه ابرهه پرداخته است.
در این سوره تماماً درباره قوم قریش سخن گفته است و تمام نعمت های الهی که خداوند به آنان ارزانی داشته و همچنین وظایف آن ها در برابر این همه فضل و نعمت بیان شده است. خداوند توصیه کرده محور هم بستگی و الفت قوم قریش، عبادت خدا و صاحب خانه کعبه است که گرسنگی و جوع آن ها را به سیری و آسایش (رها شدن از زیر فشار اقتصادی) و نا امنی آنان را به امنیت و آرامش (ایمن شدن از حمله دشمنان) بدل کرده است [1].
فضیلت و خواص سوره قریش
در کتب تفسیری و همچنین روایی فضیلت هایی برای سوره مبارکه قریش در کلام معصومین ذکر گردیده است که در این بخش برخی از آن ها را قرار می دهیم.
- رسول خدا (ص) فرموده است: هر فردی که سوره قریش را تلاوت نماید به تعداد هر یک از اشخاصی که طواف خانه کعبه را کرده یا در آن جا اعتکاف نموده اند، ده حسنه به وی داده خواهد شد [2].
- درباره فضیلت این سوره از امام جعفر صادق (ع) نقل شده است: هر شخصی که سوره قریش را زیاد تلاوت نماید، خداوند باری تعالی او را در روز جزا سوار بر مَرکبی از مَرکب های بهشتی مبعوث می گرداند تا در آخر بر سر سفره های نور بنشیند [3].
- در حدیثی دیگر از امام صادق (ع) درباره خواص این سوره نقل شده: برای ایمن ماندن از بلاها سوره قریش را روزانه هفت بار قرائت کنید [4].
- پیامبر اکرم (ص) درباره خواص این سوره فرموده است: اگر که سوره قریش بر غذایی که از ضرر و زیان آن ترس و واهمه دارند خوانده شود، در آن غذا شفا قرار داده می شود و کسی که از آن می خورد هیچ گونه آزاری از آن غذا نمی بیند. [5]
- از امام صادق (ع) روایت گردیده است که اگر سوره قریش بر آبی خوانده شود و بر شخصی که بیماری قلبی دارد و سبب و علت آن مشخص نباشد ریخته شود، خدا بیماری او را دفع می نماید [6].
- در روایتی دیگر از بزرگان دین درباره خواص این سوره نقل شده است: اگر که شخصی بخواهد رزق و روزی اش فزونی یابد بهتر است دو رکعت نماز به جای آورد که در هر رکعت آن پس از سوره حمد پانزده مرتبه سوره قریش را قرائت کند و پس از اتمام نماز ده مرتبه صلوات بفرستد و پس از صلوات سجده کرده و بگوید: اللهم أغنِنی بِفَضلِکَ عَن خَلقِک [7].
- در کتب روایی آمده است: اگر که فرد گرسنه سوره قریش را قبل از طلوع آفتاب بخواند خدای عز و جل وسیلهی اطعام او را به آسانی فراهم می کند. [8]
منابع:
[1] دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج 2، ص 1296-1268
[2] مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ج 10، ص 827
[3] صدوق، محمد بن على، ثواب الاعمال و عقاب الأعمال، ص 126
[4] خواص الایات، ص 164
[5] تفسیر البرهان، ج 5، 759
[6] افسیر البرهان، ج 5، 759
[7] بحار الانوار، ج 88
[8] منهاج، ص 442
- قرائت تحقیق مجودّ سوره قریش – مرحوم عبدالباسط