شرح و تفسیر سوره ماعون – بخش دوم

سوره ماعون

صد و هفتمین سوره مبارکه قرآن مجید، ماعون نام دارد. این سوره دارای هفت آیه است و جزو سوره های مکی قرآن کریم می باشد. در مطلب «شرح و تفسیر سوره مبارکه ماعون – بخش اول» بخش هایی از تفسیر این سوره مبارکه را برای بهره مندی شما قرار داده بودیم، در این مطلب به ادامه تفسیر و شرح سوره ماعون خواهیم پرداخت.

شرح و تفسیر سوره مبارکه ماعون

همانطور که در بخش اول تفسیر بیان شد، در این سوره تاثیرات ناگوار انکار معاد در اعمال منکر شدگان آن برای پیامبر رحمت (ص) بازگو شده اند.

سوره ماعون
سوره ماعون

در آیه های چهارم و پنجم سوره ماعون خداوند متعال فرموده است: فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ (4) الَّذِينَ هُمْ عَنْ صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ (5). پس وای بر نمازگزاران، که از نمازشان غافل و نسبت به آن سهل انگار هستند. به این معنا که این نمازگزاران نه برای نمازی که می خوانند ارزشی قائل می شوند و نه آداب و ارکان مهم و اصلی آن را رعایت می کنند و نه به زمان و وقت آن اهمیت می دهند.

ریشه و ماده واژه ساهون که در آیه پنجم سوره آمده است کلمه «سهو» می باشد که به معنای خطایی است که از روی نادانی و غفلت از آدمی سر خواهد زد خواه انسان در ایجاد این خطا مقصر باشد خواه نه. البته این نکته نباید فراموش شود که اگر آدمی در ایجاد آن خطا تقصیر داشته باشد قابل بخشش نخواهد بود اما اگر که مقصر نباشد انسان معذور است.

در این آیه منظور سهو و خطایی است که انسان در ایجاد و فراهم کردن آن مقصر می باشد. در حقیقت در این جا خداوند نفرموده که در نماز سهو می کنند زیرا سهو در نماز برای هر شخصی اتفاق خواهد افتاد بلکه می فرماید از تمام و اصل نماز سهو می کنند و آن را فراموش می نمایند.

بدون تردید این اتفاق اگر که محدود و تنها چند بار رخ بدهد می‌توان گفت که از سر کوتاهی است اما آدمی که همواره نماز را به دست فراموشی می‌سپارد، واضح است که نسبت به آن بی اهمیت و بی اعتقاد است و اگر که در مواردی در حال نماز خواندن دیده شود احتمال دارد که از ترس حرف مردم و همانند این ها باشد.

البته برای واژه ساهون تفسیرهای دیگری نیز گفته شده است که از جمله آن ها می توان به تاخیر در وقت فضیلت نماز، ریا در نماز، نفاق در نماز (ایمان نداشتن به ثواب خواندن و عقاب و عذاب نخواندن آن) اشاره نمود.

در آیه های ششم و هفتم سوره، خداوند می فرماید: الَّذِينَ هُمْ يُرَاءُونَ (6) وَيَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ (7). (همانان که همواره ریا می‌کنند و از دادن وسایل و ابزار ضروری زندگی (زکات، هدیه، صدقه به نیازمندان) دریغ می‌کنند).

در دو آیه آخر سوره مبارکه ماعون خداوند به ریا کاری و همچنین کمک نکردن و انفاق ننمودن این افراد و همچنین منع نمودن دیگران از کمک (منکران معاد و روز جزا) اشاره نموده است.

بدون تردید هنگامی که آدمی به روز جزا ایمان نداشته باشد و به پاداش های الهی بی توجه باشد، به تظاهر و ریا کاری روی می آورد زیرا اگر که انسان باور به روز معاد و پاداش های الهی داشته باشد هیچ گاه پاداش و جزای خداوند را رها نکرده و رو به سوی آنچه که مردم دوست دارند و خلاف امر الهی است نمی آورد.

واژه ماعون که در آیه آخر سوره آمده است از ریشه «معن» که به معنای چیز اندک است گرفته شده است و اکثر مفسران قرآن کریم بر این باورند که منظور حق تعالی در اینجا اشیاء و چیزهای جزئی (کبریت، ظرف، کمی نمک و …) می باشد که انسان ها به ویژه افرادی که همسایه هم می باشند از یکدیگر قرض می گیرند. به طور قطع افرادی که از دادن این‌گونه چیزهای جزئی ممانعت می کنند و بخل می ورزند، افرادی پست و فرومایه می باشند. در واقع ممکن است که این اشیاء کم و ناچیز به نظر برسند اما می توانند مشکلات و مسائل بزرگی را برطرف نمایند و ندادن آن ها مشکلات زیادی را ایجاد خواهد کرد.

برخی دیگر از مفسران معتقد هستند که ماعون همان زکات است زیرا زکات نسبت به اصل مال و دارایی کم است و پرداخت آن اکثر مسائل و مشکلات اقتصادی یک جامعه را برطرف می کند.

زکات
زکات

امام جعفر صادق (ع) در تفسیر سوره ماعون فرموده است: ماعون وام و قرضی است که آدمی به دیگران می دهد و وسایل و اشیاء زندگی است که انسان به عنوان قرض و عاریه در اختیار انسان های دیگر قرار می دهد و کمک ها و کارهای خداپسندانه و خیری است که آدمی انجام می دهد.

برای واژه ماعون معانی و تفاسیر دیگری نیز بیان شده اند که اگر تمام آن ها را در هم ادغام نمود همان تفسیر و معنی که در بالا ذکر شد را خواهند داد.

به طور کلی در این سوره مبارکه صفات و ویژگی های پَست و ناپسندی ذکر شده اند که هر شخصی اگر که آن ها را دارا باشد نشان از بی ایمانی، پستی و حقارت او می دهند.

سایت موسسه معراج النبی

 

  • تلاوت ترتیل سوره ماعون – سعد الغامدی

دانلود

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *