تفسیر سوره نصر – بخش دوم

سوره مبارکه نصر صد و دهمین سوره قرآن می باشد که در جزء سی ام آن قرار گرفته و شامل سه آیه می باشد. این سوره جزو سوره های مدنی قرآن به شمار می رود و به نام های «تودیع» و «و اذا جاء» معروف می باشد. در این مطلب به ادامه تفسیر سوره مبارکه نصر پرداخته خواهد شد.

سوره نصر

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ ﴿۱﴾

وَرَأَيْتَ النَّاسَ يَدْخُلُونَ فِي دِينِ اللَّهِ أَفْوَاجًا ﴿۲﴾

فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَاسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ كَانَ تَوَّابًا ﴿۳﴾

• ادامه شرح و تفسیر سوره مبارکه نصر

در بخش اول تفسیر تا آنجا گفته شد که خداوند به حضرت محمد (ص) سه دستور مهم را ابلاغ فرمود که عبارتند از: تسبیح، حمد و سپاس خدا و استغفار. همچنین بیان شد که این سه دستور تمام مسلمانان را شامل می شوند و برای آن است که افراد دریابند خدای متعال هیچ گاه یاران خود را یکه و تنها نخواهد گذاشت و از این نقص مُبراء می باشد. علاوه بر این به نقص خود در برابر بزرگی خدا پی برده و اقرار نماید زیرا در هنگامه ی فتح و پیروزی ممکن است شخص دچار غرور گشته و رفتار نادرستی از او سر بزند و  درصدد انتقام جویی باشد که با یاد خدا و احساس نقص همه چیز را از خدا دانسته و به استغفار بپردازد.

• سوالی که ممکن است در این جا پیش بیاید این است که بدون تردید رسول خدا (ص) همانند دیگر انبیاء الهی از عصمت برخوردار بوده پس خداوند متعال به چه دلیلی به ایشان فرموده بود که استغفار نماید؟

در جواب به این سوال گفته شده است که رسول خدا سر مشق و اسوه ای است برای تمام امت اسلام چون که در طول مبارزه بلند مدتی که پیامبر (ص) داشتند (حدود دو دهه مبارزه به طول انجامید) مسلمانان دوران سخت و دردناکی را سپری کردند، گاهی اتفاقات به گونه ای پیچیده و سخت می شدند که طاقت و تحمل آن ها به سر می آمد به گونه ای که گمان و ظن بد و نادرست درباره وعده هایی که خدای متعال فرموده بودند، در ذهن ها پدیدار می گشت همچون جنگ احزاب که خداوند درباره اش فرمود: و دل ها به گلوگاه رسید و گمان های (نامناسبی) درباره خدای متعال داشتید [1].

حال که زمان فتح و پیروزی شده متوجه می شوند که تمام گمان ها و بی تابی هایی که داشته اند غلط و نادرست بوده است و می بایست در مقام استغفار در آیند.

همچنین آدمی هر اندازه که حمد و سپاس خدا را کند باز هم حق شُکری که برازنده ی او می باشد را به جا نیاورده است پس لازم است پس از حمد از کوتاهی خود رو به سمت معبود کرده و استغفار نماید.

به طور معمول پس از فتح و پیروزی وسوسه شیطان شروع گشته و حالت غرور، خود برتر بینی، انتقام جویی و تندروی را در آدمی به وجود می آورد. پس در این گونه مواقع انسان می بایست پیوسته استغفار نموده تا وسوسه های شیطان در او اثر نگذاشته و این گونه صفات در او متجلی نشوند.

علاوه بر آنچه که ذکر گردید و بر اساس آنچه که در ابتدا گفته شد اعلام این فتح و پیروزی به معنای پایان ماموریت رسول خدا (ص) و پایان یافتن عمر ایشان است و چه خوب است که در این حالت تسبیح، حمد و استغفار انجام شود به همین دلیل در روایات نقل شده آمده است که: پس از نزول سوره نصر رسول الله (ص) عبارت «سبحانک اللهم و بحمدک، اللهم اغفرلی انک انت التواب الرحیم» را بسیار تکرار می نمود.

• و در انتهای سوره خداوند بیان فرموده است: «إِنَّهُ كَانَ تَوَّابًا».

این عبارت به این معنا است که استغفار و توبه کن، زیرا خدای متعال بسیار توبه پذیر است. همچنین احتمال دارد که این عبارت به این معنا باشد که زمانی که خدای بزرگ توبه شما را می پذیرد پس شما نیز در حد توان توبه کسانی که کوتاهی کرده اند و مقصر بوده اند را پس از فتح قبول کنید و تا هنگامی که تصمیمی مخالف و یا توطئه و مکری از آن ها دیده نشده است آنان را از خود دور نسازید پیامبر اکرم (ص) در فتح مکه چنین کرد و رأفت و رحمت اسلامی را به بهترین وجه در برابر دشمنان شکست خورده و کینه توز نشان داد. البته نه تنها حضرت محمد (ص) در زمان فتح و پیروزی در اندیشه تسبیح، و حمد و استغفار بود بلکه در طول تاریخ تمام انبیاء الهی نیز چنین بوده اند به طور نمونه حضرت یوسف (ع) زمانی که به مقام بزرگی در دربار مصر رسید و پدر و مادر و خانواده خود را پس از هجر طولانی مدت، دوباره یافت و با آن ها دیدار کرد فرمود: خداوندا! بخش بزرگی از حکومت را به من ارزانی دادی و مرا از علم تاویل و تعبیر خواب با خبر ساختی، تویی آفریننده و خالق آسمان ها و زمین و تو سرپرست من در دنیا و آخرت هستی، مرا مسلمان بمیران و به صالحان ملحق بفرما [2].

منابع:

[1] سوره احزاب، آیه 10

[2] سوره یوسف، آیه 101

منبع: سایت موسسه معراج النبی

 

• تلاوت ترتیل سوره مبارکه «نصر» با صدای استاد «احمد خلیل شاهین»

دانلود