نماز ، اظهار بندگی

آموزه ها و تعالیم دین مبین اسلام در دو گروه قرار گرفته اند، اصول دین و فروع دین. اصول دین که در مذهب تشیع توحید، نبوت، امامت، عدل و معاد است و ایمان و باور قلبی به آن ها نشانه مسلمانی است و کسی که این اصول را نپذیرد از مسلمانی به دور است. فروع دین دسته ای دیگری از تعالیم دینی است که بیشتر به احکام اسلامی در زمینه ها و موضوعات متفاوت چون عبادت و تجارت اشاره دارد و تکالیفی است که هر مسلمان می بایست به آن ها عمل نماید.

در مذهب تشیع فروع دین عبارتند از: نماز، روزه، خمس، زکات، حج، جهاد، امر به معروف، نهی از منکر، تولی، تبری که به وسیله دانش فقه از منابعی همچون قرآن کریم، احادیث و روایات پیامبر اکرم (ص) و امامان معصوم (ع)، عقل و اتفاق نظر یا اجماع بین صاحبان نظر (فقها) اتخاذ می گردند.

در این مطلب به یکی از فروع مهم دین اسلام، یعنی نماز پرداخته می شود.

اظهار بندگی

نماز که اظهار بندگی بنده به پروردگار عالمیان است نه تنها در دین مبین اسلام به آن سفارش شده است و جزء اعمال واجب یک مسلمان است بلکه در ادیان و شریعت های دیگر پیامبران از حضرت آدم (ع) گرفته تا حضرت عیسی (ع) وجود داشته است اما نام و کیفیت انجام آن متفاوت بوده است. به طور مثال در دین یهود نمازهای مختلفی چون تفیلا (در روز سه بار خوانده می شود) و موسف وجود دارد و در مسیحيت که نماز برای ارتباط با خداوند یا پسر یا روح القدس می باشد (قاعده تثلیث) به اشکال مختلفی و به صورت جمعی و انفرادی انجام می گیرد.

نماز در دین اسلام یک عمل مهم عبادی است که در اوقات مشخصی از شبانه روز بر هر مسلمانی واجب است با کیفیت تعیین شده انجام دهد. در حقیقت نماز که شرطی برای مورد قبول واقع شدن دیگر اعمال یک مسلمان است، اولین عبادت واجب شده بر آن ها در ابتدای ظهور اسلام بوده است.

یک سال و نیم قبل از هجرت پیامبر اکرم (ص) به مدینه (شب معراج) نمازهای روزانه بر مسلمانان واجب گشت، نمازها در ابتدا پنج نماز دو رکعتی بوده اند که در پنج زمان مشخص از شبانه روز گزارده می شدند تا اینکه در اولین سال هجرت، هفت رکعت دیگر به ده رکعت ابتدایی اضافه گردید و نمازهای یومیه مسلمانان به 17 رکعت افزایش پیدا کردند که در زمان های صبح (قبل از طلوع آفتاب)، هنگامه ظهر، عصر، مغرب و عشاء خوانده می شدند.

نماز در قرآن و روایات

در قرآن کریم و احادیث و روایات نقل شده از پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار علیهم السلام درباره نماز، اهمیت آن و نحوه انجام آن سخن های فراوانی گفته شده است. خداوند متعال در قرآن کریم 98 بار درباره این عمل عبادی سخن گفته است و در آیه هایی از آن به عنوان اولین و مهم ترین عمل فردی و اجتماعی مسلمانان و مومنان پس از ایمان به خدا یاد کرده است و آن را وسیله ای برای رستگاری در دو دنیا معرفی کرده است و سهل انگاری در انجام آن نکوهش شده و در قرآن کریم سهل انگاران در کنار تکذیب کنندگان دین آورده شده اند.

با دقت در گفتار و رفتار بزرگان دینی متوجه خواهیم شد که اين فروع دين جایگاه بسیار والایی داشته و دارد. در واقع چندین هزار حدیث در این زمینه نقل شده است که نشان دهنده اهمیت این عمل می باشد.

از نماز به عنوان نور مومن، نشانه ایمان، عملی برای رفع بلا، ستون دین، توشه آخرت، بهترین عمل، کفاره گناه، دژ مستحکم در برابر ابلیس، مجوزی برای رد شدن از پل صراط، وسیله و عملی برای نزدیک شدن به خدا، کلید بهشت، عملی برای طهارت روح و جان، عمل استجابت دعا، روشنایی چشم رسول یاد شده است.

و برای ترک آن و کاهلی در انجام نماز نیز عواقب و پیامدهایی نظیر بی برکت در عمر، مستجاب نشدن دعا، تاریکی و فشار قبر، بی برکت بودن مال، نشانه کفر و نفاق بیان شده اند.

انواع نماز

در دین اسلام دو نوع نماز وجود دارد، نمازهایی که یک مسلمان باید آن ها را به جا آورد که انجام آنها واجب است و نمازهایی که انجام آن ها بر مسلمان واجب نیست و بزرگان دینی برای تقرب بیشتر آدمی به خداوند خواندن آن ها را سفارش کرده اند.

نمازهای یومیه و آیات، نماز میت (بر سر جنازه خوانده می شود)، نماز طواف، نماز قضای والدین بر گردن پسر ارشد و نمازهایی که به واسطه نذر، قسم، اجاره و عهد بر آدمی واجب می گردد؛ از جمله نمازهای واجبی است که هر مسلمانی در زمان معین و مشخص شده می بایست آن ها را بخواند.

از جمله نمازهای مستحبی می توان به نماز عید فطر، قربان، جعفر طیار، نماز شب (بر پیامبر (ص) واجب بوده است)، نماز غفیله، نماز شب اول قبر، نمازهای نافله روزانه اشاره کرد.

آداب و احکام نماز

برای نماز خواندن به جزء وضو (غسل یا تیمم) که در ابتدا و قبل از خواندن آن باید انجام شود، طهارت لباس و مکان نمازگزار و رو به قبله بودن برای ادای نماز آداب و احکامی وجود دارد که برخی از آن ها لازمه قبولی و انجام برخی دیگر مستحب بوده و عمل نکردن به آن ها به کیفیت نماز آسیبی وارد نمی کند.

• واجبات

نیت، تکبیره الحرام، قیام، رکوع، سجود، تشهد، سلام، قرائت حمد و سوره، ذکر، ترتیب و موالات واجبات نماز هستند که کم و زیاد یا انجام ندادن برخی از آن ها(نیت، قیام، رکوع، سجود و تکبیر الحرام) عمدا یا سهوا و از روی فراموشی سبب باطل شدن نماز می گردند.

اما به جز پنج جزء نماز که ذکر گردید بقیه واجبات آن اگر که از روی فراموشی کم و زیاد گردند سبب باطل شدن نماز نمی شوند.

• مستحبات

جماعت خواندن نماز، دعا در ابتدای آن، خواندن تسبیحات حضرت زهرا (س) پس از نماز، استغفار، سجده شکر، پوشیدن لباس تمیز، زینت و آراستگی، مسواک کردن قبل از نماز و داشتن حضور قلب برخی از مستحباتی است که ائمه اطهار (ع) در روایات و احادیث به انجام آن ها توصیه و سفارش کرده اند.

• اعمالی که باعث می شوند نماز باطل شود

به جز کم و زیاد کردن پنج واجب نمازی که در بالا ذکر شد برخی کارها سبب می شوند که نماز باطل گردد که برخی از آن ها عبارتند از: خندیدن با صدا و عمدی، خوردن غذا و آشامیدن، گریه کردن با صدا برای امور دنیوی، آمین پس از سوره حمد، برگشت از قبله، صحبت کردن، همانند اهل تسنن دست بر روی دست نهادن، حدث اکبر یا اصغر.

• تلاوت ترتیل آیه 103 سوره نساء – شیخ عبدالرحمن سدیس

فَإِذَا قَضَيْتُمُ الصَّلَاةَ فَاذْكُرُوا اللَّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَىٰ جُنُوبِكُمْ ۚ فَإِذَا اطْمَأْنَنْتُمْ فَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ ۚ إِنَّ الصَّلَاةَ كَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتَابًا مَوْقُوتًا

و هنگامی که نماز را به پایان رساندید، خدا را یاد کنید؛ ایستاده، و نشسته، و در حالی که به پهلو خوابیده‌اید! و هرگاه آرامش یافتید (و حالت ترس زایل گشت)، نماز را (به طور معمول) انجام دهید، زیرا نماز، وظیفه ثابت و معیّنی برای مؤمنان است!

 

دانلود

منبع: سایت موسسه قرآن و عترت معراج النبی استان خوزستان

 

 

[purchase_link id=”2061″ style=”button” color=”green” text=”دانلود فایل صوتی این مطلب”]