شرح و تفسیر سوره ناس

تفسیر سوره ناس

در مطلب «فضیلت و شأن سوره ناس» درباره شان نزول سوره، مکی یا مدنی بودن آن و فضیلت، آثار و برکات مهم آن سخن ها گفته شد. در این مطلب قصد داریم به شرح و تفسیر سوره ناس بپردازیم.

تفسیر سوره ناس
تفسیر سوره ناس
  • شرح و تفسیر آیه اول تا سوم

(قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ * مَلِکِ النَّاسِ * إِلَـهِ النَّاسِ)

در سه آیه اول آخرین سوره قرآن خداوند متعال خطاب به رسول خدا (ص) می فرماید: بگو پناه می برم به پروردگار مردم، مالک و صاحب اختیار مردم، به خدا و اله مردم.

همانطور که مشاهده می کنید در این سه آیه سه صفت مهم پروردگار یعنی ربوبیت خدا، مالکیت مطلق او و الوهیت اشاره شده است و به پیامبر (ص) امر شده است که به خدایی که هم پروردگار هم مالک و هم اله مردم است پناه ببرد.

در واقع این سه صفت مهم درس هایی برای تربیت انسان، برنامه هایی برای پیشگیری و همچنین سه وسیله برای رهایی و نجات از شر و بدی وسوسه کنندگان است.

آدمی می بایست به این سه صفت الهی ایمان و باور داشته باشد و خویش را با این اوصاف هماهنگ نماید تا بتواند از شر وسوسه گران در امان باشد، به این معنا که انسان با گفتن این سه صفت و تنها خواندن این سوره بدون اینکه اندیشه، باور و عمل خود را در پناه خدا قرار دهد به نتیجه ای مطلوبی نخواهد رسید بلکه برای رسیدن به هدف و نتیجه مورد نظر لازم است که از برنامه ها، تبلیغات، اندیشه ها و محافل شیطانی دوری جسته و در راه اندیشه و تبلیغات رحمانی قرار بگیرد.

در حقیقت با گفتن «رب الناس» به ربوبیت الله اعتراف کرده و خود را تحت تربیت پروردگار قرار دهد، با گفتن آیه «ملک الناس» خدا را فرمانروا بداند و خود را بنده مطیع و سر به فرمان او، با ذکر آیه «اله الناس» تنها او را شایسته پرستش و عبادت بداند و جز او کسی را نپرستد و در مسیر پرستش او گام بردارد تا از شر وسوسه کنندگان در امان بماند.

  • شرح و تفسیر آیه چهارم و پنجم

(مِن شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاسِ * الَّذِى یُوَسْوِسُ فِى صُدُورِ الَّناسِ)

در آیه چهارم و پنجم سوره مبارکه ناس خدای متعال می فرماید: از شر وسوسه کننده نهان همانی که در دل مردم وسوسه می کند.

در ابتدا به معنای دو واژه وسواس و خناس می پردازیم.

شیطان رجیم
شیطان رجیم

وسواس چند معنی دارد معنای اول و اصلی آن صدای آهسته ای است که از به هم خوردن زیورآلات شنیده می شود، پس از آن به هر صدای آهسته ای اطلاق شد و سپس در معنای افکار و اندیشه های بد که در دل و جان آدمی رسوخ می کند به کار برده شد. کلمه ی وسواس اگر چه معنای مصدری دارد اما برخی مواقع در معنی فاعل و به عنوان وسوسه گر نیز استفاده می گردد که در سوره ناس و آیه سوم در معنای فاعلی خود یعنی وسوسه گر یا وسوسه کننده آمده است.

معنای واژه خناس جمع کردن و عقب نشینی کردن است. در واقع شیاطین زمانی که نام پروردگار گفته می شود عقب نشینی کرده و پنهان می شوند. این کلمه به معنای اختفاء نیز استفاده می شود.

بنا بر معنای این واژه ها مفهوم آیه چهارم این است: از شر وسوسه گر شیطان صفتی که از نام خدا می گریزد و پنهان می شود.

در اصل برنامه هایی که شیاطین برای از راه به در کردن انسان ها در پیش می گیرند همراه با مخفی کاری است. در حقیقت آن ها آنچنان در دل و جان آدمی می دمند و وسوسه می کند که انسان به این باور می رسد که این اندیشه ای که در سر دارد فکر خود اوست و همین امر سبب می گردد که او گمراه گردد.

عمل شیطان تزئین و آرایش و پنهان کردن عمل و اندیشه باطل است او باطل را حق جلو می دهد و دروغ را راست، گناه را در لباس عبادت  و گمراهی و ضلالت را در پوشش هدایت به آدمی نشان می دهد.

در نهایت انسانی که در مسیر حق قرار دارد باید بداند که شیاطین در چهره اصلی خود رویت نمی شوند و علاوه بر اینکه خود آن ها پنهان هستند برنامه هایشان نیز مخفی می باشند. آنان اگر که رخ بنمایند و باطل را با حق مخلوط نکنند و بی پرده سخن بگویند به گفته مولای متقیان امام علی(ع): مطلب بر پویندگان راه خدا مخفی نخواهد ماند.

در آیه پنجم سوره ناس واژه های یوسوس و صدور نیز به همین امر وسوسه پنهانی اشاره دارند.

  • شرح و تفسیر آیه ششم

(مِن الْجِنَّـه وَالَّناسِ)

آیه آخر این سوره که آخرین آیه قرآن مجید است خداوند می فرماید: از جنیان باشد یا از انسان ها.

در اصل آیه ششم این مفهوم را می رساند که وسوسه گرها در گروه، جمع خاص یا قشر منحصر بفردی وجود ندارند و در همه اقشار (دوستان نادرست، راهبران گمراه، کارگزاران طاغوتی، کاتبان فاسد، مکاتبی با ظاهر درست و باطنی اشتباه و …) و در میان جن و انسان پراکنده می باشند و در هر گروهی می توان آن ها را پیدا کرد و می بایست از شر آن ها به خدای بزرگ و بلند مرتبه پناه برد.

کتاب قرآن
کتاب قرآن

نکات مهم

  • رسول خدا (ص) امین وحی می باشد و هیچ گاه از خود سخنی نگفته است.
  • زمانی که خود پیامبر (ص) به خدا پناه می برد وظیفه ما به عنوان مسلمان و پیرور دین اسلام کاملا واضح و روشن می باشد.
  • بالاترین خطرات و آفات نهان ترین آن ها می باشد که همان وسوسه درون است.
  • بدون طلب یاری از خدای متعال امکان رو در رو شدن و نبرد با شرور نیست.
  • خطرات به اندازه ای شدید هستند که خدا به رسول (ص) خود امر کرد که به او پناه برد.

برگرفته از تفاسیر نمونه و نور

 

  • قرائت تحقیق مجودّ سوره ناس – مرحوم محمد محمود طبلاوی

 

دانلود

منبع: سایت موسسه قرآن و عترت معراج النبی استان خوزستان

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *