تفاوت قرائت، تلاوت و ترتیل قرآن کریم

در زندگی و مکالمات روزانه ای که بین افراد مختلف انجام می شود ممکن است واژه هایی که هم معنا نیستند هم معنی تلقی شده و به جای یکدیگر به کار برده شوند. در اصطلاحات و واژه های تخصصی علوم قرآنی نیز این اتفاق رخ می دهد و برخی از اصطلاحات به جای یکدیگر به کار برده می شوند.

در این مطلب قصد داریم به تفاوت بین سه واژه قرائت، ترتیل و تلاوت که برخی مواقع به جای یکدیگر استفاده می شوند، بپردازیم.

• قرائت

فَاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ [1].

در این بخش از آیه بیستم سوره مزمل خدای متعال فرموده است که هر آنچه از قرآن که میسر و ممکن است بخوانید.

قرائت در واژه شناسی علوم قرآنی مفهوم عام تری نسبت تلاوت دارد. این کلمه از ریشه «قَرَءَ» گرفته شده است که به معنای «جمع کردن و به هم پیوستن» است و در اصطلاح به هم پیوستن حروف و کلمات را گویند. در حقیقت از به هم پیوستن حروف، کلمه های با معنی و از جمع شدن و در کنار هم قرار گرفتن کلمات با معنی جمله های معنا دار و درست ایجاد می شوند. پس باید دقت داشت هر جمع و پیوستن در حروف و کلمات قرائت نیست.

قرائت در اصل تنها خواندن و تلفظ  صورت ظاهری آیه ها است و بر خواننده واجب نیست که آنچه را که می خواند بفهمد یا به آن عمل نماید.

• ترتیل

وَ رَتِّلِ القُرآنَ تَرتيلاً [2]

و قرآن را با دقت و تامل بخوان.

ترتیل از باب تفعیل و از مصدر و ریشه «رَتَلَ» گرفته شده است که به معنای جمع کردن، هماهنگی و نظام بخشیدن بر طریق و راه درست و مستقیم است و در بحث خواندن قرآن کریم به معنای پی در پی آمدن آیه ها به صورت منظم و خواندن قرآن با صوتی زیبا و نیکو، به صورت شمرده، همراه با ادای درست حروف و کلمات و دقت در مفاهیم والای آیه ها است.

اصولا این شیوه خواندن آیه ها که خدا در قرآن به پیامبر اکرم (ص) توصیه کرده است برای قرائت قرآن و ختم آن استفاده می گردد.

ترتیل که شیوه خواندن قرآن توسط پیامبر (ص) است در حقیقت به همان صورتی است که قرآن بر رسول خدا (ص) نازل گشته است (كَذلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤادَكَ وَ رَتَّلْناهُ تَرْتِیلاً [3]).

به بیانی دیگر ترتیل را، خواندن قرآن با صوتی زیبا، آهنگین (غم انگیز خواندن آیات و پایین آوردن صوت و صدا) به صورت یکنواخت همراه با تدبر و فکر کردن در معانی آیات می دانند.

 تلاوت

واژه تلاوت از مصدر «تلو» گرفته شده است و به معنای خواندن می باشد. تلو در واقع به در پی هم و پشت سر هم آمدن گفته می شود و در علوم قرآنی به خواندن آیات قرآن در پی همدیگر گفته می شود.

تلاوت در اصل خواندن قرآن به همراه تدبر و اندیشه کردن در آیات آن است و برعکس قرائت که معنای عامی دارد این واژه غالبا در معنای خاص تر و برای خواندن قرآن کریم و دیگر کتب آسمانی همراه با تدبر به کار برده می شود.

در واقع تفاوت تلاوت با قرائت در این است که قرائت خواندن ظاهر آیه های قرآن است در حالی که تلاوت هم خواندن صورت آیات است و هم اینکه خواندن همراه با توجه به معنی آیات است انگار که آیه های قرآن در همان آن و لحظه بر شخص نازل می شود.

[1] سوره مزمل، آیه 20

[2] سوره مزمل، آیه 4

[3] سوره فرقان،آیه 32

• تلاوت تحقیق آیه 4 سوره مزمل – استاد کریم منصوری

أَوْ زِدْ عَلَيْهِ وَرَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلًا

یا بر نصف آن بیفزا، و قرآن را با دقّت و تأمّل بخوان؛

 

دانلود

منبع: سایت موسسه قرآن و عترت معراج النبی استان خوزستان