ویژگی ها و خصوصیات ناب امام علی (ع)

امیر المومنین امام علی (ع) اولین مومن به خدا و پیامبر، مولود کعبه، فاتح خیبر، پسر عم رسول (ص)، همسر و یار برترین زنان عالم، حضرت زهرا(س)، پدر حسنین(ع)، مرد خدا و در آخر ولی و امیر مومنان، شخصی که در میدان نبرد حق و باطل چنان می جنگید که کسی نمی توانست در برابر پهلوانی اش مقاومتی داشته باشد و در نیمه های شب چنان به درگاه خدا گریه و زاری می کرد که باورش سخت بود؛

این همه تضرع و تواضع از همان پهلوانی است که هنگامه جنگ غرّش و شجاعتش لرزه بر اندام دشمنان می انداخت. به گفته شاعر عرب عراقی «صفی الدین حلی» امام علی (ع) شخصی است که تمام صفات متضاد در او جمع شده اند (جمعت فی صفاتک الاضداد… ).

در حقیقت شخصیت های بزرگ عموما یک یا چند ویژگی مثبت بارز و نمایان داشته اند و کمتر کسی در کل تاریخ وجود دارد که در تمام ابعاد والا و ارزشمند انسانی سر آمد بوده باشد. امام علی (ع) از بارزترین شخصیت هایی است که در تمام ویژگی ها و خصائل در او جمع شده اند او حاکمی عادل، سرپرستی مهربان، جنگجویی قهار، عابدی مخلص، خطیبی دانا، زاهدی شب زنده دار بوده است.

در این مطلب بر آن شدیم برخی از ویژگی های والای این حضرت را برای شما شرح دهیم تا با ابعاد مختلف وجودی ایشان آشنا گردید.

• اخلاق نیکو امیر مومنان علی(ع)

اخلاق نیک و حسن خلق از ویژگی های مهم و بارز امام علی (ع) است. در حقیقت خلق نیکوی او زبانزد خاص و عام بوده است به طوری که دشمنان او و کسانی که نتوانسته بوده اند به شخصیت والای ایشان خرده بگیرند این ویژگی او را ضعف و عیب آن حضرت می دانستند.

در حالی که یاران معتقد بودند، اگر چه حضرت در میان ما و همانند ما زندگی می کرد و در ارتباط با ما متواضع و نرم خو بود اما ما در برابر هیبت او، خود را همانند اسیری دست بسته می پنداشتیم.

• حلم، گذشت و بردباری

گذشت و بردباری حضرت را می توان در رفتار ایشان با دشمنان و در میدان کارزار و جنگ مشاهده کرد. اگر چه امام علی (ع) در هنگام نبرد جنگجو و فرمانده ای شجاع بود اما در همان میدان و در ارتباط با دشمنان بردباری و گذشت فراوانی داشتند.

برای اثبات این گفته تنها کافی است به تاریخ اسلام و جنگ های همچون جمل و صفین و رفتار امیر مومنان با دشمنان و اسیران جنگی مراجعه کرد. به طور مثال در جنگ صفین آب توسط مردم شام بر حضرت و یارانش بسته شد اما پس از غالب شدن حضرت و دسترسی ایشان به آب او همانند آن ها رفتار نکرد و آب را بر مردم شام نبست بلکه به یاران خود گفته بود که با اشخاصی که از میدان فرار کرده اند کاری نداشته باشند و هیچ فرد زخمی و مجروحی را نکشند.

• اصلاح طلبی

اصلاح طلبی یکی از ویژگی های برجسته امیرمومنان علی (ع) بود. در حقیقت زمانی که ایشان به حکومت رسیدند، تنها به برخی از آموزه ها و احکام اسلام عمل می شد، افراد ثروتمند به حکومت رسیده بودند، احادیث جدیدی به نقل از پیامبر(ص) وارد دین شده بودند و در نهایت جامعه اسلامی از مسیر و هدف اصلی خود یعنی توحید دور شده بود. به همین دلیل زمانی که ایشان زمامداری حکومت را به دست گرفت درصدد اصلاح جامعه کارهای بسیاری همچون باز پس گیری پول بیت المال و تعویض استانداران و کارگزاران حکومتی ثروتمند انجام داد. امام علی(ع) معتقد بود این اصلاحات و کارها برای استواری حکومت اسلامی ضروری هستند.

• سخاوت و بخشندگی

علی (ع) آن چنان سخاوتمند و بخشنده بود که نه تنها یاران و دوستان ایشان درباره این ویژگی و خصلت حضرت سخن ها گفته اند بلکه دشمنان سرسخت ایشان نیز به سخاوتمندی ایشان اعتراف کرده اند. معاویه در ارتباط با سخاوت و بخشندگی امام علی (ع) گفته بود: اگر علی انباری پر از طلا و زر و اتاقی پر از کاه را در اختیار علی داشت در ابتدا و قبل از کاه ها زر و طلاها را می بخشید.

اگرچه حضرت علی (ع) زمامدار سرزمین های اسلامی به جز سرزمین شام بوده است اما در زمان شهادت، ایشان هیچ مال و اندوخته ای را از خود برجای نگذاشته است. و در طول عمر بابرکت خود هیچ گاه به نیازمندی پاسخ رد نداده است.

• شجاعت و دلیری

شجاعت و دلیری یکی دیگر از خصائل و خصوصیات های نمایان امیر مومنان (ع) بوده است که لرزه بر اندام دشمنان می انداخت. در حقیقت امام علی (ع) از ابتدای جوانی همراه با پیامبر در میدان کارزار و نبرد حضور داشته و هیچ گاه کسی فرار او از میدان نبرد را نه به چشم دیده و نه از کسی شنیده است. امام علی (ع) از رو به رو شدن با هیچ فردی باک نداشت و در جنگ یکه تاز میدان نبرد بوده است.

البته شجاعت امام علی (ع) در میدان جنگ خلاصه نمی شد بلکه در رویارویی با سران و حاکمان ظالم و افرادی که حق را ناحق می کردند نیز با صلابت هر چه تمام تر رفتار می کرد.

• آموزش اخلاق اسلامی

امام علی (ع) همانند دیگر حاکمان تنها به امور حکومتی جامعه نمی پرداختد بلکه به امر هدایت مردم به سوی خدا که رسالت اولیا الهی بعد از رحلت پیامبر اکرم (ص) بوده است می پرداخت و آن ها را از انجام رفتار ناپسند و داشتن خلق و خصائل بد همچون غیبت، دروغ، حسادت، بخل و دنیا پرستی نهی می کرد. و به کسب فضائل و رفتارهای پسندیده نظیر فروتنی، صبر و راستگویی سفارش می کرد.

کتاب نهج البلاغه که حکمت ها، نامه ها و خطبه های سرشار از آموزه های اخلاق عملی و نظری امام علی (ع) در آن جمع آوری شده است، نشان دهنده همین موضوع است.

منبع: سایت موسسه قرآن و عترت معراج النبی استان خوزستان