با فرا رسیدن ماه رمضان بر آن شدیم تا احادیثی که درباره فضیلت و شأن ماه مبارک رمضان از بزرگان دین روایت شده‌اند را برای بهره‌مندی بیشتر شما دوستان قرار دهیم.
و چقدر میهمانی با شکوه و عظیمی است میهمانی رمضان. آن‌جا که تو ای معبود یکتا و ای خالق بی همتا میزبانش هستی. آخر مگر می‌شود تویی که به سخاوت و کَرَم شهرت داری برای بنده‌های سراپا تقصیرت که مهمان تو گشته‌اند، کم بگذاری؟! نه نمی‌شود …
ماه رمضان را می‌توان به عنوان برترین ماه‌ها در اسلام دانست ماهی که بندگان به دعوت پروردگار خویش لبیک گفته و برای رضای او روزها را روزه می‌دارند و به عبادت و راز و نیاز با او مشغول می‌شوند. در این ماه که بهترین وقت‌ها برای تقرب و نزدیکی به خداوند متعال است درب‌های آسمان به روی آدمی گشوده شده و رحمت الهی بر سر انسان‌ها نازل می‌گردد. ماه رمضان ماهی است که در آن نه تنها قرآن کریم بر پیامبر اکرم (ص) بلکه بر اساس حدیثی از امام صادق علیه السلام دیگر کتاب‌های آسمانی همچون تورات و انجیل نیز بر دیگر رسل الهی نازل شده‌اند. درباره فضیلت این ماه که نام آن در آیه 185 سوره بقره آمده است از پیامبر گرامی اسلام (ص) و معصومین علیه السلام احادیثی نقل شده‌اند که در این نوشتار به بیان آن‌ها پرداخته‌ایم.
فضیلت ماه رمضان در کلام رسول الله (ص)
- إنَّ أبْوابَ السَّماءِ تُفْتَحُ فِی أوَّلِ لَیْلَةٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ، وَ لا تُغْلَقُ إلی آخِرِ لَیْلَةٍ مِنْهُ [1].
همانا درهای آسمان در اولین شب از ماه مبارک رمضان باز می‌شوند و تا آخرین شب از آن بسته نمی‌گردند.
- شَهرُ رَمَضانَ سَیِّدُ الشُّهُورِ، وَ لَیْلَةُ القَدْرِ سَیِّدَةُ اللَّیالِی [2].
ماه رمضان سید و سرور ماه‌ها و شب قدر سرور شب‌ها می‌باشد.
- مَن صَامَ شَهرَ رَمَضَانَ فَاجتَنَبَ فِيهِ الحَرامَ وَ البُهتَانَ رَضِيَ اللهُ عَنهُ وَ أوجَبَ لَهُ الجَنَانَ [3].
هر کس که ماه مبارک رمضان را روزه دارد و از انجام عمل حرام و بهتان اجتناب نماید، خداوند متعال از او راضی گشته و بهشت را بر او واجب می‌گرداند.
- شَهرُ رَمَضانَ شَهرُ اللّه عَزَّوَجَلَّ وَ هُوَ شَهرٌ یُضاعِفُ اللّهُ فیهِ الحَسَناتِ وَ یَمحو فیهِ السَّیِّئاتِ وَ هُوَ شَهرُ البَرَكَةِ [4].
ماه رمضان ماه خداوند عز و جل است و او ماهی است که خداوند در آن نیکی‌ها را مضاعف می‌کند (پاداشی دو برابر برای اعمال نیک در نظر می‌گیرد) و گناهان را محو می‌نماید و آن ماه خیر و برکت است.
- هُوَ شَهْرٌ أَوَّلُهُ رَحْمَةٌ وَ أَوْسَطُهُ مَغْفِرَةٌ وَ آخِرُهُ الْإِجَابَةُ وَ الْعِتْقُ مِنَ النَّار [5].
رمضان ماهی است که اولش رحمت وسطش مغفرت و آخرش اجابت است و رهایی از آتش دوزخ.
- لَوْ يَعْلَمُ الْعَبْدُ مَا فِي رَمَضَانَ لَوَدَّ أَنْ يَكُونَ رَمَضَانُ السَّنَة [6].
اگر که بنده بداند که در ماه رمضان چیست (چه برکاتی در آن نهفته است)، دوست می‌داشت که همه‌ی سال رمضان باشد.
ماه مبارک رمضان در کلام امامان معصوم (ع)
امام علی علیه السلام
- عَلَیکُم فی شَهرِ رَمَضانَ بِکَثرَةِ الُّدُعاءِ و الاسْتِغفارِ: فَأمّا الدُّعاءُ فَیَدفَعُ عَنکُمُ البَلاءَ، و أمّا الاسْتِغفارُ فتُمْحی بِهِ ذُنُوبُکُم [7].
بر شما باد بر زیادی دعا و استغفار در ماه رمضان، پس دعا بلا را از شما دور می‌سازد و اما استغفار گناهانتان را محو می‌سازد.
- صَومُ القَلبِ خَيرٌ مِن صِيامِ اللِّسانِ، و صيامُ اللِّسانِ خَيرٌ مِن صيامِ البَطنِ [8].
روزهی دل برتر از روزه زبان و روزه زبان برتر از روزه شکم می‌باشد.
حضرت فاطمه (س)
- ما یَصْنَعُ الصّـآئِمُ بِصِـیامِهِ اِذا لَمْ یَصُنْ لِسانَهُ وَ سَمْعَهُ وَ بَصَرَهُ وَ جَوارِحَهُ [9].
روزه‌داری روزه به چه کارش آید اگر که زبان، گوش، چشم و جوارح خود را حفظ نکرده باشد.
امام حسن (ع)
- إنَّ اللّهَ جَعَلَ شَهرَ رَمضانَ مِضمارا لِخَلقِهِ فَيستَبِقونَ فيهِ بِطاعَتِهِ إلى مَرضاتِهِ [10].
همانا خداوند متعال ماه رمضان را میدان مسابقه ای برای خلق خود قرار داده تا با طاعت او برای رضایش از هم پیشی گیرند.
امام محمد باقر (ع)
- لِکُلِّ شَیْءٍ رَبِیعٌ، وَ رَبِیعُ الْقُرآنِ شَهْرُ رَمَضَانَ [11]
برای هر چیزی بهاری است و بهار قرآن ماه رمضان است.
- مَنْ أحْیا لَیْلَةَ القَدْرِ غُفِرَتْ لَهُ ذُنوبُهُ و لَوْ کانَتْ ذُنوبُهُ عَدَدَ نُجُومِ السَّماءِ و مَثاقِیلَ الجِبالِ و مَکایِیلَ البِحارِ [12].
هر کس که شب قدر را احیا نماید، گناهانش اگر چه به اندازه ستارگان آسمان باشند و سنگینی کوه‌ها و وسعت دریاها، بخشیده می‌شوند.
امام جعفر صادق (ع)
- التَّقْدِیرُ فِی لَیْلَةِ تِسْعَ عَشرَةَ، وَ الإبْرامُ فِی لَیْلَةِ إحْدَی وَعِشْرِینَ، وَ الإمْضاءُ فِی لَیْلَةِ ثَلاثٍ وَ عِشْرینَ [13].
تقدیر در شب نوزدهم تعیین، در شب بیست و یکم تایید و در شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان امضا می‌گردد.
- مَنْ فَطَّرَ صائِماً فَلَهُ مِثْلُ أجْرِهِ [14]
هر کس که روزه‌داری را افطار دهد، اجری همانند پاداش آن روزه‌دار خواهد داشت.
- رَأسُ السَّنَةِ لَيلَةُ القَدرِ، يُكتَبُ فيها ما يَكونُ مِنَ السَّنَةِ إلَى السَّنَةِ [15].
آغاز سال شب قدر است، در آن شب برنامه سال آینده نوشته می‌شود.
- کَیْفَ تَکُونُ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْراً مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ قَالَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ فِیهَا خَیْرٌ مِنَ الْعَمَلِ فِی أَلْفِ شَهْرٍ لَیْسَ فِیهَا لَیْلَةُ الْقَدْرِ [16].
از امام صادق علیه السلام سوال کردند که چگونه می‌شود که شب قدر برتر از هزاران ماه باشد؟ ایشان فرمودند: عمل صالح و نیک در این شب (شب قدر) برتر از عمل نیک در هزار ماهی است که شب قدری در آن نیست.
امام موسی کاظم (ص)
- دعوة الصائم تستجاب عند افطاره [17].
دعای روزه‌دار در زمان افطار استجابت می‌شود.
- فِطْرُكَ أَخَاكَ الصَّائِمَ أَفْضَلُ مِنْ صِيَامِك [18].
افطاری دادن به برادر روزه دارت (از نظر پاداش) برتر از روزهی توست.
منابع:
[1] بحار الانوار، ج 96، ص 344
[2] بحار الانوار، ج 40، ص 54
[3] بحار الانوار، ج 39، ص 346
[4] بحارا الانوار، ج 96، ص 340
[5] همان، ج 93، ص 342
[6] همان، ص 346
[7] وسایل الشیعه، ج 4، ح 223
[8] غرر الحکم
[9] بحار الانوار، ج 93، ص 295
[10] تحف العقول، ص 236
[11] کافی، ج 2 ، صفحه 630
[12] وسائل الشیعه، ج 8، ص 21
[13] کافی، جلد 4، صفحه 159
[14] کافی، ج 4، ص 65
[15] وسائل الشیعه، ج 7، ص 258
[16] من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 158
[17] بحار الانوار، ج 92، ص 255
[18] محاسن، ص 396، ح 66
- تلاوت ترتیل آیه 185 سوره بقره – عبدالرحمن سدیس
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَىٰ وَالْفُرْقَانِ ۚ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ ۖ وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ ۗ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
(روزه، در چند روز معدودِ) ماهِ رمضان است؛ ماهی که قرآن، برای راهنمایی مردم، و نشانه‌های هدایت، و فرق میان حق و باطل، در آن نازل شده است. پس آن کس از شما که در ماه رمضان در حضر باشد، روزه بدارد! و آن کس که بیمار یا در سفر است، روزهای دیگری را به جای آن، روزه بگیرد! خداوند، راحتی شما را می‌خواهد، نه زحمت شما را! هدف این است که این روزها را تکمیل کنید؛ و خدا را بر اینکه شما را هدایت کرده، بزرگ بشمرید؛ باشد که شکرگزاری کنید!