حضرت مهدی (عج) به عنوان پیشوا و امام تمامی مردم جهان، حقوقی بر گردن ما دارد که لازم است ادا گردند (در مطلب «حق حضرت مهدی (عج) بر مردم» این حقوق بیان شدند). از جمله این حقوق تکریم و بزرگداشت ایشان می باشد که به صورت های گوناگونی نظیر تلاش در معرفی حضرت، مزین نمودن مجالس به نام و یاد امام، ذکر مکارم اخلاقی قائم آل محمد، عمل نمودن به سیره ایشان که سیره امامان پیش از او و رسول الله (ص) است و تکریم مکان هایی که به امام مهدی (عج) منسوب شده اند تجلی و نمود پیدا می کند. همانطور که می بینید تکریم مکان هایی که به امام مهدی (عج) منسوب شده اند از نمودهای تکریم و تعظیم ایشان است. اما چه مکان هایی به وی منسوب شده اند؟ و دوستدار واقعی برای تکریم این اماکن چه کاری باید انجام دهد؟ در حقیقت بر روی این کُره خاکی مکان هایی همچون مسجد سهله، مسجد جمکران، مسجد کوفه، وادی السلام و مسجد صعصعه وجود دارند که به قدوم امام مهدی (عج) مزین شده اند که شیعیان و دوستدارن آن حضرت می بایست در عصر غیبت در آن ها حضور یافته و به دعا، توسل و مناجات با حضرت بپردازند و ظهور ایشان را از خداوند منان طلب نمایند. در این نوشتار قصد داریم به معرفی یکی از این اماکن مقدس یعنی مسجد سهله می پردازیم.
مسجد سهله، مکانی به قدمت تاریخ!!
مسجد سهله مکانی است که بر اساس روایات منقول در کتب معتبر روایی و حدیثی قدمتی به بلندای تاریخ حیات بشر دارد. امام جعفر صادق (ع) در حدیثی به ابی بصیر فرموده است: يَا ابَا مُحَمَّدٍ كَأَنِّي أَرَى نُزُولَ الْقَائِمِ فِي مَسْجِدِ السَّهْلَةِ بِأَهْلِهِ وَ عِيَالِهِ قُلْتُ يَكُونُ مَنْزِلَهُ قَالَ نَعَمْ هُوَ مَنْزِلُ إِدْرِيسَ علیه‌السلام وَ مَا بَعَثَ اللَّهُ نَبِيّاً إِلَّا وَ قَدْ صَلَّى فِيهِ وَ الْمُقِيمُ فِيهِ كَالْمُقِيمِ فِي فُسْطَاطِ رَسُولِ اللَّهِ صلی‌الله علیه و آله وَ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ وَ لَا مُؤْمِنَةٍ إِلَّا وَ قَلْبُهُ يَحِنُّ إِلَيْهِ وَ مَا مِنْ يَوْمٍ وَ لَا لَيْلَةٍ إِلَّا وَ الْمَلَائِكَةُ يَأْوُونَ إِلَى هَذَا الْمَسْجِدِ يَعْبُدُونَ اللَّهَ فِيهِ يَا بَا مُحَمَّدٍ أَمَا إِنِّي لَوْ كُنْتُ بِالْقُرْبِ مِنْكُمْ مَا صَلَّيْتُ صَلَاةً إِلَّا فِيهِ ثُمَّ إِذَا قَامَ قَائِمُنَا انْتَقَمَ اللَّهُ لِرَسُولِهِ وَ لَنَا أَجْمَعِينَ [1].
ای ابا محمد! گویی نزول حضرت قائم (عج) با اهل و عیالش را در مسجد سهله می بینم، ابو بصیر به حضرت گفت: منزل او آن جاست؟ امام فرمود: آری، آن منزل ادریس (ع) است و پیامبری مبعوث نگردید جز اینکه در آن جا نماز گزارده است، اقامت کننده در آن همانند مقیم در خیمه و چادر پیامبر اکرم (ص) می باشد و مرد و زن مومنی نیست مگر اینکه قلبش به سوی آن پَر بزند، شب و روزی نیست جز اینکه ملائکه رو به سوی آن مسجد کنند و در آن جا خدا را عبادت کنند. ای ابا محمد! بدان اگر که من به آن مسجد نزدیک بودم نمازی نمی خواندم جز در آن، سپس اگر که قائم ما قیام کند انتقام خدا، رسول او و همه ی ما را می گیرد.
همانطور که از این روایت و روایت های این چنینی بر می آید این است که آن مکان اگر چه در طول تاریخ به شکل مسجد نبوده است و بنایی برای آن وجود نداشته است ولی مکان آن همواره مورد توجه انبیاء و اولیاء الهی بوده است به گونه ای که جمع کثیری از رسولان الهی همچون ادریس نبی و ابراهیم علیهم السلام در آن مکان مقیم بوده اند.
تاریخچه و معماری مسجد سهله
مسجد سهله از مساجد مهم و معروف بنا شده در قرن یکم هجری قمری می باشد که در شهر کوفه و در نزدیکی مسجد مشهور کوفه واقع شده است (فاصله دو مسجد با یکدیگر تنها دو کیلو متر است). این مسجد توسط قبیله ای از انصار به نام بنی ظفر ساخته شده و به نام های سهیل، بنی ظفر، قُرا، عبد قبیس و بِری نیز خوانده می شود.
مساحت این مسجد بیش از 17500 متر مربع است و معماری آن را می توان مستطیلی شکل با ابعاد 140 در 125 متر دانست. مسجد سهله دارای چهار برج نیم دایره ای است که بر روی چهار ضلع بنا قرار گرفته اند. این مسجد دارای سه درب و یک مناره است که در کنار درب اصلی قرار گرفته است.
در صحن مسجد سهله هفت مکان (مقام) به برخی از امامان و انبیاء الهی همچون ابراهیم خلیل الله (ص)، یونس (ع)، حضرت ادریس (ع)، صالح نبی، امام جعفر صادق (ع)، امام زین العابدین و امام زمان (عج) منسوب گشته اند.
فضائل مسجد سهله و چرایی انتساب آن به امام زمان (ع)
در فضیلت مسجد سهله و نماز خواندن در آن روایت های متعددی نقل شده اند که از جمله آن ها می توان به رفع مشکلات، حاجت روایی، رفع اندوه، طولانی شدن عمر و در امان ماندن از نیرنگ و حیله دشمنان اشاره کرد.
- در روایتی از امام جعفر صادق (ع) آمده است: در شهر کوفه مسجدی قرار دارد به نام مسجد سهله که اگر عموی من زید در آن نماز گزارد و به خداوند متعال پناه برد، خدا او را به مدت بیست سال پناه می داد، و در آن جا پایگاه حضرت خضر و خانه ی ادریس نبی می باشد [2].
- در روایت دیگری از ایشان نقل شده که هیچ انسان ناراحت و محزونی نیست که در این مسجد دو رکعت نماز بین دو نماز مغرب و عشا بخواند و خداوند را دعا نماید جز اینکه خداوند اندوه اش را برطرف کند [3].
و اما چرا این مسجد به حضرت مهدی (عج) منسوب شده است؟ برای پاسخ به این سوال باید گفت که علاوه بر روایت های متعددی که در کتب حدیثی وجود دارد نظیر این سخن از امام صادق (ع) که می فرماید: مسجد سهله منزل صاحب ما، پس از آن که با اهل خود قیام نماید، است [4] ، لازم است گفته شود که افراد بزرگی همچون بحر العلوم، آیت الله مرعشی نجفی [5] و آیت الله خوئی در این مسجد توفیق دیدار و ملاقات با حضرت مهدی (عج) را داشته اند و یا مورد عنایت و توجه ایشان قرار گرفته اند.
منابع:
[1] بحار الانوار، ج 97، ص 435
[2] تهذیب الاحکام، ج 3، ص 252
[3] تهذیب الاحکام، ج 6، ص 38
[4] الکافی، ج 3، ص 495
[5] در مطلب «حکایاتی کوتاه و شیرین از تشرف به محضر صاحب الزمان (عج)» می توانید داستان تشرف ایشان را بخوانید.