علل و دلایل غیبت حضرت مهدی (عج)

یا جابر! انّ هذا لأمر من أمراللّه و سرّ من سرّ اللّه، مطوّى عن عباده فایّاك و الشّك فى أمر اللّه فهو كفر [1]. ای جابر! غیبت حضرت مهدی (عج) رمزی از رموز الهی است که بر بندگان پوشیده شده است، مبادا در امر خداوند متعال شک و تردید کنی، زیرا شک در امر خدا کفر می باشد. (رسول اکرم (ص)).

همانطور که می دانید امام زمان (عج) سال هاست در عین حضور، از نظرها غایب است و مردم از دیدن ایشان به عنوان رهبر و پیشوای جهان بی بهره مانده اند. بسیاری از منتظران حضرتش در فراغ او سوخته و بدون آنکه او را ببینند و از وجودش به طور مستقیم بهره مند گردند، چشم از این جهان فرو بستند. سوالی که در این جا مطرح می گردد این است، به راستی حجت خدا بر زمین، چرا از نظرها غایب است و به چه علت مردم از برکات و نعمات ظهور او محروم گشته اند؟

درست است که عقل آدمی نمی تواند بسیاری از امور و اتفاقات خُرد و کلانی که در این عالم می افتند، و از سر حکمت و مصلحت و بر اساس تدبیر و اراده خداوندی هستند همچون غیبت حضرت مهدی ارواحنا له الفداء را درک نماید. اما دانستن فلسفه آن ها می تواند اطمینان قلبی بیشتری در فرد ایجاد کند.

به همین دلیل در این مطلب بر آن شدیم تا بر اساس روایات، به حکمت ها و آثار غیبت حضرت مهدی (عج) بپردازیم.

اگر چه نمی توان به تمام رمزو راز های غیبت پی برد، اما با تفکر و تدبر در روایات رسول خدا (ص) و ائمة الهدی (ع) می توان برخی از علل و دلایل غیبت را متوجه شد.

• حفظ جان حضرت مهدی (عج)

انبیاء در طی دوران رسالت خود برخی مواقع از قوم خود دور شده و کناره گیری می کردند. این عمل که به اذن و اراده حضرت حق صورت می گرفت، برای در امان ماندن و ایمنی آن ها از گزند اشرار و دشمنان خدا بوده است تا در زمانی درست به ادامه رسالت و دعوت و هدایت مردم زمانه خویش بپردازند.

درباره غیبت حضرت مهدی (عج) نیز در روایاتی به این امر اشاره شده است و یکی از علل و دلایل غیبت ایشان را حفظ جانشان دانسته اند.

البته درست است که اولیا و مردان خدا همه در آرزوی شهادت هستند اما شهادتی شیرین و گوارا خواهد بود که در میدان انجام امر الهی محقق شود و به صلاح دین و جامعه باشد. امام زمان (عج) آخرین حجت خدا بر زمین است و کشته شدن ایشان مانع رسیدن و دستیابی به هدف والا یعنی تشکیل حکومت بدون ظلم و ستم و سراسر عدل جهانی است.

از امام صادق (ع) در این باره نقل شده است: همانا برای حضرت قائم قبل از قیام غیبتی است. از ایشان سوال شد که علت آن چیست؟ فرمودند: بر جان خود بیمناک است (البته منظور این نیست که حضرت از کشته شدن ابائی دارد بلکه ایشان از این می ترسند که آرزو و آمال تمام انبیاء و وعده تخلف ناپذیر پروردگار تحقق نیابد).

• آزمایش انسان ها

همانطور که می دانید از سنت های دیرینه و ثابت خداوند آزمایش و امتحان مردم به شیوه ها و روش های مختلف است تا بندگان صالح و پاک گزینش شوند و میزان استقامت، استواری و همچنین تسلیم امر خدا بودن آن ها، در پرتو ایمانی که به خدای حق تعالی دارند مشخص گردد و به کمال رسیده، ساخته شده و استعدادهای پنهانشان شکوفا شود.

در برخی از روایات همچون روایت زیر که از امام حسین علیه السلام می باشد به این علت اشاره شده است.

ابا عبدالله الحسین (ع) می فرمایند: برای حضرت مهدی (عج) غیبتی می باشد. در این غیبت برخی از افراد از دین برگشته و برخی دیگر ثابت قدم و استوار می مانند، هر فردی که در این غیبت شکیبا باشد و صبر پیشه کند و بر مشکلاتی که از سمت و سوی اعداء و دشمنان ایجاد می شوند استقامت نمایند به اندازه ای از پاداش خداوند بهره مند خواهد شد گویی که در کنار رسول خدا (ص) با شمشیر با دشمنان نبرد کرده است.

• آمادگی جهان

بدون شک ظهور مهدی موعود (عج) به عنوان آخرین حجت خدا و نجات دهنده بشریت از یوغ ظلم و ستم نیازمند آمادگی جهانی است. به این دلیل که سیره امام زمان (عج) بر اساس رعایت امور ظاهری و حکم به ظاهر نمی باشد و بر طبق رعایت حقایق و حُکم نمودن بر اساس واقعیات است. در واقع در حکومت جهانی مهدوی تمام احکام اسلامی بی کم و کاست اجرا می شوند. پس در ابتدا لازم است بشر از لحاظ عقلی، علمی، فکری، اخلاقی و … به درجه ای از رشد رسیده باشد که بتواند این انقلاب و نهضت بزرگ را با تمام وجود درک و آن را بپذیرد و لیاقت رهبری حضرت مهدی (عج) را داشته باشد.

پس می توان یکی از دلایل غیبت را آماده نبودن بشر عنوان نمود.

• آزادی و نبودن تحت پیمان و بیعت دیگران

همواره افرادی که به دنبال ایجاد تغییر، تحول و انقلاب هستند برای پبشبرد انقلاب خود مجبور می شوند که در ابتدای آن با برخی از حکومت های طاغوت و همچنین مخالفان پیمان ببندند تا بتوانند در زمان قیام آزادانه تلاش نموده و اهداف خود را دنبال نمایند. امامان معصوم (ع) در دوران زندگی و امامت خویش برای پیشبرد اهداف الهی از شیوه و روش تقیه استفاده می نمودند و حکومت ها را در حالی که طاغوت می دانستند به رسمیت می شناختند. حضرت مهدی (عج) در زمان قیام مامور به تقیه نمی باشد و باید به طور قاطع و آشکار با تمام ظالمان و ستمگران مبارزه نماید و نمی تواند با دیگر حکومت‌ها بیعت و پیمان ببندد، پس اگر که غیبتی نمی بود این امر ناممکن می شد.

در روایتی از امام رضا (ع) یکی از دلایل غیبت اینگونه بیان گشته است:

برای این که آن زمان که با شمشیر قیام می کند کسی بر عهده او (حضرت قائم (عج)) بیعتی نداشته باشد.

منابع:

[1] بحارالانوار، ج 51، ص 73، باب 1، ح 18

سایت موسسه معراج النبی